Om geen schermkier meer te hoeven trekken en te kunnen besparen op energie, investeerde LinFlowers vorig jaar in een ventilatie- en circulatiesysteem voor haar nieuwe locatie in Nieuwaal. Om de fijne kneepjes van het systeem in de vingers te krijgen, volgde Leendert van Tuijl eind 2021 de masterclass ‘Ontvochtigen en koelen’. Dit werpt zijn vruchten af: de teler weet de installatie efficiënter in te zetten, een gelijkmatiger kasklimaat te creëren én bespaart zo’n vijf kuub gas per vierkante meter per jaar.
Het bedrijf van Leendert, David en Rochus van Tuijl in de Bommelerwaard omvat 22 ha chrysanten, verdeeld over vier locaties. De laatste uitbreiding werd vorig jaar gerealiseerd: toen verrees een nieuwe kas van 7 ha in Nieuwaal. Hierin werd onder meer een dubbellaags verduisteringsdoek geïnstalleerd. “Hiermee schermen we enerzijds licht weg, terwijl we tegelijkertijd energie besparen. Het doek heeft een hoge isolerende waarde”, zegt Leendert van Tuijl.
Negatieve bijeffecten
Om een maximale hoeveelheid energie te besparen, investeerden de ondernemers ook in de Airmix, een systeem om de kaslucht te ontvochtigen en te koelen. “Chrysanten hebben een donkere periode van 12 tot 13 uur per etmaal nodig. In die periode moet je wel zorgen voor voldoende vochtafvoer en dient de temperatuur zoveel mogelijk uit te komen rond de 18 à 19 graden. Anders liggen problemen met schimmelziekten en een verminderde bloem- en bladkwaliteit op de loer.”
Voorheen trokken de telers een schermkier om dit te voorkomen. Dit had echter veel negatieve bijeffecten: kouval, geen strakke klimaatsturing en een ongelijkmatig kasklimaat. “Daarbij kostte dit veel energie. Dit deed ons besluiten om te investeren in het ventilatie- en circulatiesysteem. Hierbij wordt, door middel van een horizontale ventilator met een ventilatorhuis met dubbele kleppen, droge en koude buitenlucht van boven het scherm in de kas gebracht. Daarmee kun je zowel horizontaal als verticaal gestuurd ontvochtigen en koelen.”
Interessante informatie
Om het systeem optimaal te kunnen gebruiken, volgde Van Tuijl in november vorig jaar de gratis masterclass ‘Ontvochtigen en koelen’. Deze werd gegeven door Peter van Weel − één van de schrijvers van de handboeken Het Nieuwe Telen en Plant Empowerment − en georganiseerd door Van der Ende Groep.
“Ik heb veel geleerd van deze masterclass, veel interessante informatie weten te vergaren”, zegt Van Tuijl. “Zo ging het systeem voorheen bijvoorbeeld al snel buitenlucht aanzuigen, na het sluiten van het doek. Hierdoor zakte de temperatuur dusdanig hard dat ik moest bijstoken. Tijdens de masterclass werd benadrukt dat het systeem niet meteen op 100 procent klepstand hoeft te gaan draaien als het scherm sluit. Je kunt beter eerst aan de slag gaan met je raamsturing. Ik heb geleerd om de raamsturing en het ventilatie- en circulatiesysteem goed op elkaar af te stemmen, om zo een gelijkmatigere klimaatsturing te realiseren. Dit voorkomt onnodig energieverlies.”
De teler leerde ook dat het zaak is om niet vooral te focussen op een lage RV. “Dit kan namelijk veel energie kosten. Als het systeem maar blijft ontvochtigen, om het RV- setpoint te behalen, wordt er tegelijkertijd ook gekoeld. Hierdoor ben je uiteindelijk genoodzaakt om extra buistemperatuur en dus extra energie in te brengen. En dat wil je vanzelfsprekend niet. Het is zaak om het ontvochtigen en koelen in balans te laten zijn.”
Niet klakkeloos aannemen
Een ander belangrijk aandachtspunt was volgens de chrysantenteler dat setpoints op het gebied van RV en temperatuur niet heilig zijn. “Het is belangrijk om ook te kijken naar de absolute hoeveelheid vocht die de kas uitgaat. Die moet op orde zijn, om voldoende gewasverdamping te realiseren. Helaas kunnen we in chrysant nog niet meten wat de minimale gewasverdamping moet zijn, dus we moeten daarin nu nog een beetje op gevoel sturen.”
Van Tuijl geeft ook aan dat hij niet alle aangereikte informatie klakkeloos aannam. “In de masterclass werd bijvoorbeeld aangegeven dat het zaak was de buisverwarming te laten reageren op de raamsturing en de Airmix. Ik was het daar niet mee eens; dan is er naar mijn idee sprake van een te onrustige klimaatregeling, waarbij meer energie verloren gaat. Uiteindelijk heb ik ervoor gekozen om de buisregeling vochtafhankelijk te maken. Dit resulteert in een stabielere regeling. Vocht fluctueert namelijk minder dan temperatuur.”
Forse besparing
Al met al kijkt de teler met een goed gevoel terug op zijn deelname aan de masterclass. “Ik heb hier geleerd hoe ik het systeem efficiënter kan inzetten, en zo een gelijkmatiger kasklimaat kan creëren en energie kan besparen.” De energiebesparing is volgens de ondernemer fors. “Doordat we vocht en temperatuur gecontroleerder kunnen regelen, besparen we ongeveer vijf kuub gas per vierkante meter per jaar. Dat is een grote winst, zeker in deze hectische tijden op energievlak.”
Tekst: Ank van Lier
