In een proef met kleur-instelbare LED-lampen in het IDC-LED bij Wageningen University & Research in Bleiswijk is aangetoond dat rood licht als aanvulling op natuurlijk daglicht volstaat om goede chrysanten te telen. Dat biedt zicht op extra energiebesparing, omdat rode LED’s energie-efficiënter zijn. “Met het toepassen van alleen rood licht bij voldoende daglicht kan 3 tot 4 procent elektriciteit worden bespaard ten opzichte van een breder kleurenspectrum”, zegt plantspecialist Leontiene van Genuchten.
Het telen van kwalitatief goede snijchrysanten tegen een zo laag mogelijk energieverbruik was de aanleiding voor recente belichtingsproeven met kleur-instelbare LED-lampen. Dergelijke installaties komen steeds breder beschikbaar. Welke combinaties van lichtkleuren dien je op welk moment van de dag in te zetten en voor hoe lang om het optimale resultaat te bereiken? Heldere antwoorden op deze vragen kunnen telers meer houvast bieden bij het formuleren en toepassen van efficiënte dynamische belichtingsstrategieën.
Aanvulling op natuurlijk licht
“In natuurlijk daglicht zit voldoende blauw en verrood om een chrysant goed te laten groeien, terwijl dit bij kunstmatige belichting de minst energie-efficiënte kleuren zijn”, zegt Leontiene van Genuchten, plantspecialist sierteelt bij Philips Horticulture LED solutions. “Als je die kleuren kunt uitzetten of dimmen wanneer het daglicht daar al in voorziet, kan dit voor een teler heel interessant zijn. Hetzelfde geldt voor wit licht, wat een combinatie is van blauw en groen; heel prettig om in te werken, maar wanneer er niet in het gewas wordt gewerkt zou het energetisch en financieel handiger zijn om geen wit licht te verstrekken.”
Apart stuurbare kanalen
De precieze aanvullende lichtbehoefte hangt af van het gewas, het ras, de teeltfase en het moment van de dag. Uiteraard speelt ook het beschikbare daglicht een rol. In veel gewassen is aanvullend onderzoek nodig om die precieze behoeften in kaart te brengen.
Voor de recente proef in snijchrysanten is een Philips LED-installatie gebruikt met vier apart stuurbare kanalen voor rood licht, wit (blauw + groen) licht, blauw licht en verrood licht. In totaal zijn er zeven dynamische recepten getoetst in de rassen Chic en Baltica, waaronder één met uitsluitend rood licht. De plantdatum was 12 februari en alle proefvakken zijn geoogst op respectievelijk 10-11 april (Chic) en 19-22 april (Baltica).
“We hebben gekeken naar significante verschillen in versgewicht, taklengte, droge stof, aantal bloemen, trosopbouw en het vaasleven”, vertelt de plantspecialist. “Bijna alle data zijn inmiddels geanalyseerd en het valt op dat er slechts zeer geringe verschillen zijn. De lichtrecepten waarbij overdag bij voldoende daglicht alleen rood of rood + verrood licht zijn toegepast, leverden dezelfde gewichten en kwaliteit op als de lichtrecepten met een breder spectrum. Zelfs het lichtrecept met uitsluitend rood licht naast zonlicht resulteert in goede chrysanten.”
Aantrekkelijke besparing
De analyses zijn nog niet helemaal afgerond (onder andere voor het vaasleven), maar de onderzoekers en de betrokken gewasexperts en telers zijn er al wel van overtuigd dat de blauwe en witte (groen + blauw) LED’s bij aanwezigheid van voldoende daglicht uit kunnen blijven.
“Kleur-instelbare modules bieden de mogelijkheid tot optimale sturing van het lichtspectrum”, vat Van Genuchten samen. “Zonder daglicht kan een breder spectrum worden toegepast, bij voldoende daglicht een energiezuiniger spectrum met bijvoorbeeld alleen rood licht en de voor chrysant gebruikelijke ‘einde van de dag’ verrood belichting. Deze proef heeft aangetoond dat hiermee eenzelfde kwaliteit chrysant te telen is bij een lager energieverbruik.”
Het finetunen zal van ras tot ras moeten plaatsvinden, ook als het gaat om de optimale belichtingsmomenten voor blauw licht. “Blauw licht houdt het gewas compact en zou interessant kunnen zijn als geheel of gedeeltelijk alternatief voor behandelingen met remstoffen”, licht de plantspecialist toe. “In Onder Glas augustus komen we uitgebreider terug op dit onderzoek. Dan zijn alle resultaten verwerkt en kunnen we meer in detail treden. Op dit moment schatten wij in dat telers met kleur-instelbare LED-installaties 3 tot 4 procent kunnen besparen op het stroomverbruik voor belichten. Dat lijkt ons een interessant en aantrekkelijk perspectief.”
Tekst: Jan van Staalduinen
