In 2017 koos de familie Evers al voor een derde scherm op hun nieuwbouwlocatie van Bredefleur in Luttelgeest. Dat was toen nog uniek in de weinig energievragende lelieteelt. Sinds 2023 beschikt ook het moederbedrijf in Moerkapelle over een derde scherm. Het inbouwen van dat scherm in een bestaande kas was uitdagend.
Bredefleur is een gestaag groeiend leliebedrijf. Het moederbedrijf van 5,5 ha staat in Moerkapelle. Ze bouwden vanaf 2011 in verschillende stappen (2011, 2015 en 2018) een nieuw bedrijf van inmiddels 8 ha in Luttelgeest. Het afgelopen jaar kochten de broers Evers het 8 ha grote buurbedrijf in Moerkapelle. “We gaan het nieuwe bedrijf langzaam maar zeker inrichten voor de lelieteelt. Nu al zitten we qua productiviteit op 0,5 ha. Dit jaar gaan we de bedrijven energietechnisch koppelen. Dat wil zeggen één warmteaansluiting en één energieaansluiting. Dat is gelijk een efficiëntieslag. De buurman had een grotere aansluiting dan wij”, vertelt Peter Evers.
Hij heeft samen met zijn twee broers Levi en Thomas het bedrijf in 2019 overgenomen van hun vader Piet. Ieder heeft een eigen pakket aan taken en verantwoordelijkheden. Peter Evers houdt zich bezig met de organisatie, innovatie, productie, machines en het personeel. Hun jongere broer Ruben werkt ook in het inmiddels ruim honderd jaar oude bedrijf.
Pionieren
“Opa haalde de eerste lelies uit Japan. Onze vader had door de samenwerking met veredelaars en extra onderzoek al exclusieve leliesoorten, ondanks tegenwerking van meer conventionele telers. Pionieren zit dus in ons DNA”, vertelt Peter Evers. Nog steeds zoeken de broers in samenwerking met bollenkwekers en veredelaars naar exclusiviteit en kwaliteit.
Daarbij zijn energiezuinig en zo duurzaam mogelijk telen vanzelfsprekend. Op alle schuren en daken liggen inmiddels zonnepanelen. “In Luttelgeest zitten we in een warmtecluster, inclusief aardwarmte en LED’s en hebben we een grote stroomaansluiting van 5 tot 10 megawatt, zodat we flexibeler en duurzamer kunnen omgaan met energie. We hebben nu overal drie schermen om energie te besparen.”
Twintig jaar geleden speelde het thema energie nauwelijks. Toch kreeg vader Evers toen al het idee om twee energiedoeken op elkaar te bevestigen. “Met het dubbele doek zouden we 20 procent energie kunnen besparen door uitstraling tegen te gaan. Niemand bestelde dit dubbele doek, want de kosten waren ook dubbel. Maar het is wel een voorbeeld van ondernemen vanuit een visie”, zegt de teler hierover.”
Lichtdoorlatend schermdoek
Peter Evers en Jack Vlottes, van Huisman Screen Systems, hebben elkaar leren kennen tijdens de nieuwbouw van 2017 in Luttelgeest. Vlottes: “Wij hebben vanaf toen bijna ieder jaar een doek geïnstalleerd.”
De teler hecht veel waarde aan een goede relatie met de bedrijven waarmee hij samenwerkt. “Dankzij het wederzijdse vertrouwen, kun je snel schakelen. Bij de nieuwbouw in Luttelgeest hebben we samen gezocht naar een energiescherm voor de tussenseizoenen. We kwamen uit op een Luxous 1147 FR energiedoek als derde scherm. Dit is een lichtdoorlatend schermdoek, dat ook overdag dicht kan als er geen instraling is.” Zo kan het gewas ook op koude dagen productief zijn. Naar schatting van de teler besparen ze met dit doek 10 à 15% energie op jaarbasis. “Het is binnen drie tot zes jaar, inclusief subsidie, terug te verdienen, afhankelijk van je eigen energiepositie.”
Derde schermdoek
Toen Evers in 2021 de hoge energieprijzen op zich af zag komen, belde hij met zijn scherminstallateur om een offerte te maken voor een derde schermdoek voor in de 5,5 ha grote bestaande kas in Moerkapelle. “In Moerkapelle werkten we toen nog met twee schermen: een verduisteringsscherm (Obscura 10070 WB+B FR) dat ‘s winters het licht binnenhoudt en energie spaart en een zonnedoek (Harmony 5220 O FR) voor in de zomer. Het zonnedoek houdt de warmte uit de kas en geeft de lelies schaduw zodat ze kunnen koelen. “Stress geeft minder mooie bloemen.”
De scherminstallateur maakte een offerte en kreeg de opdracht voor de installatie van een Luxous 1147 energiescherm, net als in Luttelgeest. “We waren het snel eens. Zonder relatie kun je niet zo snel schakelen”, blikt de teler terug.
Uitdaging
De technische afdeling bij Huisman bekeek de technische kant zorgvuldig en zag dat de inbouw van een derde scherm in een bestaand bedrijf behoorlijk lastig zou zijn. Er zou naar schatting nog zo’n 200 uur extra ontwikkelingstijd nodig zijn om het derde scherm in te passen. Vlottes legt uit: “Het inbouwen van een scherm plus dradenbed in een bestaande kas is een uitdaging. De kas was niet berekend op extra krachten, de inbouwruimte was beperkt en er zitten installaties in de weg, zoals de hijsverwarming, een hijsmotor in het spant, belichting en beregening. Alles staat met elkaar in verbinding. Voor de stevigheid hebben we er extra kruisschoren en drukkokers in gemonteerd. We hebben dit voor de verzekering door laten rekenen met behulp van het Casta-programma of het mogelijk is qua krachten.” De offerte werd in onderling overleg bijgesteld. “Wij hebben zelf ook wat ‘leergeld’ in het project gestopt.”
Geen ondoordachte beslissing
“We zaten precies voor de energiecrisis”, vertelt de teler. “Je moet bij belangrijke investeringen geen overhaaste beslissingen nemen, maar eerst goed je huiswerk doen. Wij hebben gebruik gemaakt van de Europese subsidie Energie Efficiëntie glastuinbouw, waarbij je 25 procent van het subsidiebedrag terugkrijgt.”
De teler en scherminstallateur zijn het erover eens dat het niet goed is om uit paniek te handelen bij een crisis. Een voorbeeld vormden de LED-lampen. “Het aantal leveranciers nam toe. Telers vervangen in één keer al hun lampen. Het is beter eerst proeven te nemen om te zien welk lichtrecept het beste is. Door de grote vraag stegen bovendien de prijzen.”
Bredefleur heeft ook bij de LED’s geanticipeerd op de ontwikkelingen. Ze zijn al in 2019 gestart met de eerste LED-proeven. “We hebben gewacht tot de LED-versies beschikbaar waren met tot wel drie kanaal LED-lampen, zodat we optimaal kunnen inspelen op energiebesparing en met het juiste recept voor de lelie. We hebben er een paar jaar voor uitgetrokken om alles te kunnen vervangen naar full LED, in plaats van hybride.”
Boodschap voor de overheid
Beiden vinden overigens dat de overheid meer waardering moet hebben voor de stappen die de glastuinbouw al heeft gemaakt in de CO2-reductie. Evers: “Ook voor de crisis gingen we al heel flexibel om met energie. We kunnen hier in Moerkapelle geen aardwarmte opwekken en het plaatsen van een windmolen is lastig. We staan aan het begin van veel nieuwe ontwikkelingen. Denk aan het bijmengen van alternatieve brandstoffen bij de WKK, of het gebruik van waterstof of biobrandstof. Of het initiatief in de Zuidplas om een aansluiting te maken op de industrie bij Rotterdam, waar nu een groep telers uit Moerkapelle mee bezig is. De overheid moet ons wel de tijd geven om die stappen te zetten.”
Tekst en beeld: Marleen Arkesteijn en Mario Bentvelsen
