Ondanks de grote zorgen in de glastuinbouw vanwege de hoge energieprijzen is de stemming op de lange termijn nog vrij optimistisch. Dat concludeert Rabobank uit haar eigen barometercijfers voor het derde kwartaal. Het niveau voor de gehele tuinbouw ligt op 6 op de schaal van 1-10. De glastuinbouw wacht niettemin een hele spannende winter. “Maar geïnvesteerd wordt er ook. Het is verduurzaming en energiebesparing wat de klok slaat.”
Torenhoge prijzen voor energie, oorlog in Oekraïne, onzekerheid over Russisch aardgas, onzekere prijsvorming en personeelstekort. Er zijn genoeg ingrediënten die de komende winter een heel spannende periode maken voor de glastuinbouw. Gelukkig was de situatie tot nu toe voor de meeste bedrijven te overzien, stelt de Rabobank in een bericht bij haar eigen barometer voor de stemming in het derde kwartaal. Arne Bac, Sectormanager Tuinbouw bij de bank geeft een toelichting op de huidige situatie.
Hoe komen de barometercijfers precies tot stand?
“Onze accountmanagers komen bij heel veel klanten en geven op basis van het sentiment dat leeft bij deze ondernemers cijfers die de stemming van dit moment aangeeft. Het beeld dat wij zo vormen van het achterliggende kwartaal is opgebouwd uit een representatief, substantieel deel van de sector.”
Hoe kan het met de huidige energienood dat de lange termijnverwachting best positief is?
“Crisissen komen en gaan. Voor de lange termijn valt te verwachten dat consumentenbestedingen op peil blijven, omdat de vraag naar tuinbouwproducten er nog steeds is. De kern van het afzetmodel is niet veranderd. De markt reguleert zichzelf ook.
In de sierteelt zal door het afschakelen van teelten het aanbod lager zijn, de prijzen blijven naar verwachting gemiddeld minimaal op het huidige niveau. Ik denk niet dat telers moeten verwachten dat door de schaarste aan bloemen deze komende winter heel duur zullen worden. Het is geen eerste levensbehoefte zoals groente, maar een luxe, een cadeauartikel. Als de prijs te hoog wordt, zullen consumenten afhaken.
Uiteindelijk gaat de energiecrisis een keer voorbij. Vergeet niet dat ook in die energiemarkt veel politiek, sentiment en speculatie zit.”
Wat kunnen jullie voor je klanten doen in deze situatie?
“De eerste en meest voorkomende vraag die zij ons stellen is of wij investeringen in verduurzaming kunnen financieren. We zien momenteel heel veel investeringen langskomen bij telers, denk aan energieschermen, ontvochtigers, LED’s en alternatieve verwarmingsbronnen. Het is een en al verduurzaming en energiebesparing wat de klok slaat.
Besef dat daarmee een hele belangrijke aanzet wordt gegeven aan de energietransitie. Dus waar mogelijk bewegen we daarin mee, om ondernemers zo toekomstperspectief te bieden en deze periode door te komen. Want hoe beter ondernemers kunnen verduurzamen, hoe beter het is voor de continuïteit en het rendement van hun bedrijven op lange termijn.”
En verder?
“Er zijn ook bedrijven waar we helpen om tekorten op korte termijn op te lossen. Bijvoorbeeld door uitstel te geven op aflossingen en verruiming van hun rekening courant. Maar deze financiering van werkkapitaal doen we alleen bij ondernemers die wel een gezond financieel perspectief hebben. In elk geval vraagt het in beide gevallen om maatwerk. Het gaat wat dat betreft heel anders dan in de coronatijd.”
Valt te concluderen dat niet alle bedrijven dat lange termijnperspectief hebben?
“We realiseren ons dat het geen eenvoudige tijd is. Een deel van de sector zal het niet gaan overleven. Een grote zorg is dat wanneer veel ondernemers het niet redden en als veel bedrijven niet kunnen innoveren en verduurzamen dat dan de vitaliteit van de sector onder druk komt te staan.
Veel gaat overigens ook buiten ons om. Die telers regelen het zelf, bijvoorbeeld door koud te gaan. In dat geval past de waarschuwing dat zij zich bewust zijn dat je komende winter wel de kas sneeuwvrij moet kunnen stoken. Anders verlies je de sneeuwdekking bij je verzekering ingeval van instorting. Zet jezelf dus niet zo klem dat je helemaal niet meer kunt stoken.”
Hoe zien jullie telers verder reageren?
“Glastuinbouwondernemers zijn bewonderenswaardig creatief in het optimaliseren van hun energiehuishouding. We zien dat ze anticiperen door andere teeltregimes aan te houden en bij de inkoop en verkoop van energie, enzovoorts. Verder maskeert de onbalansmarkt een groot deel van de hoge energieprijzen. De telers die met hun WKK elektriciteit kunnen terug leveren aan het net hebben daarbij, door de uitstekende spark-spread, hogere opbrengsten dan in de historie. Zo is ook afgelopen winter veel pijn opgevangen. Tweederde van de bedrijven heeft één of meerdere WKK’s en dat geeft hen de flexibiliteit om de hoge gasprijzen te dempen met hoge elektra-opbrengsten.”
Jullie zitten bij de gesprekken over een overheidsregeling voor het verminderen van het gasverbruik. Wat weet je daarvan?
“De overheid werkt inmiddels aan een plan voor komende winter voor vermindering van het gasverbruik en zelfs het afschakelen van bedrijven. Glastuinbouw Nederland is hierover in gesprek met de ministeries van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. EZK bereidt momenteel een tender voor, voor bedrijven die aan vrijwillige afschakeling willen meedoen. Meer kan ik daar niet over zeggen op dit moment.”
Tekst: Koen van Wijk
