Komkommerteler en out-of-the-box denker Sjaak van Dijk teelt al vier jaar onder een spouwscherm: twee hoog transparante energieschermen boven elkaar, die zich als één scherm gedragen. De geringe tussenafstand van 4 cm voorkomt luchtcirculatie en verbetert de isolerende werking. Het wordt op kleine schaal toegepast, maar onder druk van de hoge gasprijzen groeit de belangstelling.
Sjaak van Dijk kan het innoveren niet laten. Naast het telen van komkommers in Pijnacker, samen met zoon Jimco (zie foto), bedenkt hij al heel lang vernieuwingen die de glastuinbouw vooruit kunnen helpen. Voorbeelden hiervan zijn lichtere kasconstructies, waterbuffers onder teeltvloeren en vernieuwende schermconcepten, zoals het spouwscherm dat hij nu vier jaar gebruikt. Zijn technisch inzicht en lenigheid van denken resulteren telkens in ideeën die ondanks hun eenvoud hoge rendementen beloven.
Spouwscherm isoleert beter
“Mijn stelregel is dat je iets niet moeilijker moet maken dan strikt noodzakelijk is”, zegt de ondernemer. “Complexiteit leidt tot hogere kosten, grotere storingsgevoeligheid en meer onderhoud.” Het spouwscherm dat Van Dijk bedacht en door scherminstallateur Screen4Seasons liet maken, is daarvoor exemplarisch.
“Tegenwoordig heeft iedereen thuis dubbel glas vanwege de goede isolatie. Het is best vreemd om dan in je kas te kiezen voor een enkellaags scherm”, merkt hij op.
Dus werden er prototypen gemaakt en kreeg toenmalig WUR-onderzoeker Peter van Weel opdracht om het concept energetisch en bedrijfseconomisch tegen het licht te houden. De uitkomsten waren bemoedigend.
Laagwaardige warmte volstaat
Van Dijk: “Vier centimeter tussenruimte volstaat om een stabiele luchtlaag tussen de schermen te realiseren en de isolerende werking te verhogen. Bij de toenmalige gasprijzen kwam ik uit op een terugverdientijd voor het extra scherm van één, hooguit twee jaar. Kun je nagaan hoe kort dat bij de huidige prijzen moet zijn. Voor ons was toen al duidelijk dat het scherm er moest komen. De rest is geschiedenis. Wij hebben ieder jaar een zeer laag gasverbruik en kunnen de kas vrijwel continu op temperatuur houden bij lage buistemperaturen. We zijn er dus nog steeds superblij mee.”
Vraagt komt op gang
De komkommerteler wilde geen schermfabrikant of installatiebedrijf worden en droeg de commercialisatie belangeloos over aan ontwikkelingspartner Screen4Seasons uit ’s-Gravenzande. Die zet het spouwscherm als Cavity Screen in de markt.
Directeur Colin van der Kaaij meldt dat de vraag inmiddels aardig op gang komt. “Het loopt nog niet storm, maar we hebben in 2020 een project gerealiseerd bij een potplantenkweker en recentelijk één voor een paprikakwekerij. Samen met de tuin van Sjaak ligt er nu 13 ha Cavity Screen met verschillende soorten doek. Inmiddels heeft ook een orchideeënkweker getekend en hebben we voor enkele tientallen hectaren aanvragen ontvangen vanuit binnen- en buitenland. Ik durf nu al wel van een bescheiden succes te spreken.”
Laaghangend fruit
Van Dijk denkt dat er nog veel mogelijkheden zijn om tegen lage kosten energie te besparen. Zo bedacht hij ook een schermconcept van folie met waterfilm langs het dek, dat gratis overtollige warmte oogst die bij warmtevraag weer benut kan worden. “Het vraagt een iets andere schermbenadering dan gebruikelijk is, maar levert wel rendement op”, zegt hij. “Ook hier is door Wageningen UR aan gerekend, mede dankzij de steun van Aat Dijkshoorn en het programma Kas als Energiebron. Het zou goed zijn als telers en installateurs daar toch eens serieuzer naar kijken.”
Heeft hij het zelf al geïnstalleerd? “Nee, en daar is een heel goede reden voor”, zegt hij lachend. “Het is zeer waarschijnlijk dat ons komkommerbedrijf over enkele jaren moet wijken voor woningbouw. Daar gaan we nu geen extra geld meer in steken. Wie interesse heeft in het rolscherm, moet maar eens kijken op onze website. Daar wordt het principe helder uiteengezet.”
Tekst: Jan van Staalduinen, beeld: Tijs Kierkels
