Tomaten telen zonder inzet van chemie en met toepassing van organische meststoffen kent weinig grote obstakels. Dat is de belangrijkste conclusie van het project ‘De Circulaire Kas’, waar mbo- en hbo-studenten afgelopen jaar aan werkten. Het gewas bleek weerbaarder, de producties stelden niet teleur en bepaalde voedingstoffen waren in grotere hoeveelheden aanwezig. Dit schooljaar krijgt het project een vervolg. Studenten gaan onder meer onderzoeken hoe de duurzaamheidsinspanningen verzilverd kunnen worden in de markt.
De proefkas van Lentiz bij het World Horti Center in Naaldwijk vormde afgelopen jaar het kloppend hart van ‘De Circulaire Kas’. In dit project onderzochten studenten hoe de glastuinbouw verdere stappen kan zetten op het gebied van duurzaamheid. “Het project kwam voort uit rondetafelsessies die plaatsvonden tijdens de coronapandemie”, vertelt Sjoerd Nieboer, docent Onderzoekend Leren aan de mbo-opleiding Horti Technics & Management van Lentiz.
“Hier brainstormden telers over hoe ondernemers en ondernemingen in de tuinbouw weerbaarder en wendbaarder kunnen worden. Verder verduurzamen vormt hierbij een belangrijke troef, zo was de overtuiging. Dit leidde uiteindelijk tot het onderwijsproject, waar ondernemers overigens nauw bij betrokken zijn. Ook krijgen we volop ondersteuning vanuit toeleveranciers. Zij leveren substraten, biologische bestrijders, materialen, et cetera.”
Sterker en robuuster gewas
Lentiz-studenten probeerden afgelopen jaar een zo duurzaam mogelijke tomatenteelt te realiseren in de proefkas. Zij kregen hierbij ondersteuning van studenten van Inholland. In de teelt werd geen chemische gewasbescherming ingezet en werd alleen gewerkt met organische meststoffen. Dit liep verrassend goed, geeft Nieboer aan. “Er waren geen significante problemen met ziekten en plagen. We konden deze prima onder de duim houden met groene middelen en natuurlijke vijanden. Dat is wel een prestatie, zeker omdat de hygiëne in een studentenkas net wat lastiger te waarborgen is dan op een gewone productielocatie. Maar waarschijnlijk heeft de aangepaste teeltwijze − en met name de inzet van organische meststof en de toediening van Trichoderma − bijgedragen aan een sterker en robuuster gewas. Dat hielp ziekten en plagen buiten de deur te houden.”
Nette productie
De studenten behaalden in het teeltseizoen, dat op 1 juni jongstleden stopte, een productie van 53 kilo per vierkante meter. “Wanneer je dat doorrekent naar een normaal teeltseizoen, kom je uit op een productie van zo’n 80 kilo per vierkante meter. Dat is nog altijd minder dan de 93 kilo die bij een ras als Xandor in de praktijk wordt geoogst, maar dat verschil is waarschijnlijk te verklaren doordat de setting heel anders is dan op een doorsnee productiebedrijf. Al met al kijken we terug op een goede teelt met een hele nette productie. En het blijkt wel dat je ook zonder inzet van chemie prima tomaten kunt produceren. Kortom: duurzamer tomaten telen is prima mogelijk.”
Studenten onderzochten ook of duurzamer telen invloed heeft op de inhoudsstoffen van een tomaat. Zij maten de hoeveelheid carotenoïde en vitamine E en C in de duurzaam geteelde tomaten en in ‘gewone’ tomaten. “Hoewel het natuurlijk geen volwaardig onderzoek was en je hier geen harde conclusie aan kunt verbinden, zagen we duidelijk dat de genoemde stoffen veel meer aanwezig waren in de duurzaam geteelde tomaten. Dat biedt perspectief.”
Verdienmodel ontwikkelen
Het project krijgt een vervolg: op 8 september aanstaande gaan de nieuwe tomatenplanten de kas in. Doel is om komend seizoen nóg duurzamer te gaan telen. Daarom worden de SON-T-lampen vervangen door LED’s en wordt met ijzeren ringen gewerkt in plaats van plastic clips. “Deze ringen zijn makkelijk uit het gewas te halen, waardoor het afgedragen gewas eenvoudig te composteren is.”
Ook gaan Lentiz-studenten onderzoeken of een verdienmodel kan worden opgezet voor duurzaam geteelde tomaten. “In Nederland heb je alleen biologisch en gangbaar product, daar zit niets tussenin. Wij telen niet biologisch, maar doen wel extra duurzaamheidsinspanningen. Kunnen we die op de een of andere manier verzilveren? Dat is een centrale vraag tijdens het komende teeltseizoen.”
Doordrongen van noodzaak
Nieboer wil tot slot nog benadrukken dat het besef dat duurzaam telen noodzakelijk is steeds meer indaalt bij de studenten. “Waren sommigen aanvankelijk nog wat sceptisch, nu is iedereen wel doordrongen van de noodzaak. De huidige energiecrisis speelt hierin een bepalende rol.”
Tekst: Ank van Lier, beeld: Michel Heerkens
