Bij Duijvestijn Tomaten in Pijnacker draait sinds mei een pilot met de CO2-optimizer. Deze softwaremodule biedt glasgroentetelers duidelijke handvatten bij de bepaling van de meest optimale CO2-dosering in hun gewas. Daarbij ‘kijkt’ de optimizer verder dan alleen het plantfysiologische aspect, het neemt namelijk ook de inkoopprijs in de berekening mee. Door dit te spiegelen aan de verwachte verkoopprijs van het product, ontstaat een realistisch kosten-baten plaatje waarmee de teler zijn dagelijkse gift zo slim mogelijk kan finetunen.
Net als de meeste telers, regelt Duijvestijns teeltmanager Richard Enthoven de CO2-gift voornamelijk op gevoel. Voor alle relevante invloeden heeft de huidige klimaatcomputer meer dan tien CO2-instellingen. “Op basis van je ervaring kies je een instelling, maar het rendement van die keuze blijft altijd onbekend”, vertelt hij. “Zo doseer je op een lichte dag bijvoorbeeld 800 ppm. Tegelijkertijd weet je dat alle variabelen constant fluctueren. Hoever staan je ramen open, wat zijn de buitenomstandigheden enzovoorts. Je weet dus eigenlijk nooit of je goed doet aan die 800 ppm. Dat is lastig en maakt CO2 ongrijpbaar. Ik wil weten wat er concreet mee gebeurt, zoek bevestiging van datgene wat ik doe.”
Opbrengst versus kosten
Meer telers worstelen tegenwoordig met de lastige instellingen. Vandaar dat Ridder Growing Solutions, samen met Wageningen University & Research, startte met de ontwikkeling van de CO2
Optimizer. “De plannen waren er al langer, maar het onderwerp was eigenlijk nooit zo urgent”, legt Ad de Koning, innovation manager bij Ridder uit. “Vroeger hadden de meeste glasgroentebedrijven een WKK die ‘gratis’ voor een overvloed aan CO2 zorgde. Nu is dat anders. Door alternatieve warmtebronnen moeten veel ondernemers het inkopen. En als je ergens geld voor betaalt, is het alleen maar logisch dat je ook wilt weten wat het oplevert.”
Vanuit dat gedachtegoed combineerden de partners twee modellen die eerder door Wageningen waren ontwikkeld: een simulatie van de gewasgroei en een simulatie van het fysische kasklimaat. De Koning: “Door beide rekenprogramma’s op een slimme manier te koppelen, kun je bij wisselende variabelen uitrekenen wat op dat moment optimaal is. Dat is de basis.”
Meer is niet per se beter
Het bijzondere van de module is dat het zich niet vastbijt in de maximale groei, maar zich juist richt op de meest kosteneffectieve groei. En daarin schuilt een economisch component. De Koning: “Het optimale CO2-niveau wordt berekend op basis van kosten en opbrengsten aan de hand van de prijs, de intensiteit van het zonlicht en het ventilatievoud van de kas. De teler hoeft slechts een aantal instellingen zelf in te voeren zoals de verwachte prijs van het te oogsten product en de CO2-prijs in euro’s per kilo.”
Het programma toont vervolgens welke gift het meest rendabel is. En die waarde betekent dus niet per se de meeste groei van het gewas. Als de (extra) aanvoer van CO2 duurder is dan de prijs die het (extra) product oplevert, schiet een teler zijn doel voorbij. Het advies van de tool kan dus zijn om minder te doseren. “Het is nog niet zo dat deze software de setpoints van de klimaatcomputer ‘overruled’, maar het biedt de gebruiker wel inzicht in de effecten van hun gift. Telers kunnen onder meer aflezen wat er gebeurt als ze meer of minder doseren, hoeveel er door de ramen naar buiten gaat en hoeveel er door het gewas wordt opgenomen. Allemaal gegevens waarmee ze gevoelsmatige instellingen cijfermatig kunnen onderbouwen. Dat is winst voor iedereen.”
Real life inzicht
Het belangrijkste pluspunt volgens Enthoven is de mogelijkheid om de hoeveelheid groei af te lezen. “Als ik achter mijn computer zit, zie ik in één oogopslag wat de opgenomen CO2 daadwerkelijk aan gewasgroei oplevert. Niet alleen op dit moment ‘real life’, maar ook vanochtend, gisteren of vorige week.”
In overzichtelijke grafieken en tabellen kan hij het optimale niveau aflezen én welke kosten en rendementen daarbij horen. Dat helpt hem onder andere bij het finetunen van de dagdosering. “Kijk, deze zomer hadden wij volgens contract 20.000 kilo CO2 per dag te doseren. Met de tool kon ik relatief simpel bepalen wanneer het economisch gezien het meest optimaal was om gewasgroei te stimuleren. Kortom, we konden gedurende de dag CO2 stapsgewijs het meest rendabel verdelen”, aldus de teeltmanager. “Dat betekent winst voor de plant en portemonnee en zeker voor het milieu. Er gaat zo min mogelijk verloren en dat past bij ons streven van een duurzame teelt.”
Alternatieve warmtebronnen
Het in Pijnacker gevestigde Duijvestijn Tomaten bestaat uit 4 kassen van totaal 14,5 ha. Geothermie voorziet in de benodigde warmte en het bedrijf bezit daartoe een eigen warmtebron. Consequentie is dat 100% van de CO2 bij OCAP wordt ingekocht. “Het is mogelijk meerdere bronnen met verschillende prijzen mee te nemen in de calculatie”, vertelt de Koning. “Dus ook voor telers die nog een deel zelf produceren biedt het programma aanvullend inzicht en wellicht besparingsmogelijkheden.”
Vooralsnog wordt de tool alleen aangeboden voor glasgroenten. In de rekenmodule kunnen de telers kiezen uit onder meer paprika of tomaten. “Sierteelt nog niet, maar daar werken we wel aan. Het product is nog niet commercieel leverbaar, we zijn nog aan het proefdraaien. Onder meer bij Duijvestijn en bijvoorbeeld ook bij een groot tomatenbedrijf in Texas. Daar zijn de omstandigheden immers heel anders en kunnen we de software flink testen. Voordat deze module live gaat, willen we alles dubbel en dwars hebben doorgerekend.”
Benieuwd naar voorjaar
Bij Enthoven blijft de software in ieder geval op de klimaatcomputer draaien. “Ik ben heel nieuwsgierig naar de gegevens bij een nieuwe teelt. In de maanden januari, februari en maart zijn de ramen bijvoorbeeld minder open en gaat er minder CO2 verloren; er is dan meer winst te behalen. Ik ben benieuwd of en hoe onze eigen instellingen corresponderen met de adviesgegevens van de optimalisatietool. Tot nu toe liggen die niet ver uit elkaar. Mocht dat in de toekomst wel voorkomen, dan wil ik best de gift aanpassen richting een meer economisch optimum. Natuurlijk moet je altijd zelf blijven nadenken. De resultaten van de CO2 die je vandaag doseert, zie je pas over vier weken terug in de opbrengst. Dat lees je niet de volgende dag af in de grafieken.”
Vakmanschap blijft dus geboden, maar de tool vergroot wel het inzicht in de processen in de kas.
Samenvatting
Juist door de huidige tendens van stijgende CO2-kosten (minder afkomstig van de WKK), is effectief doseren van belang voor een optimale groei zonder geld te verspillen. Een nieuwe softwaremodule adviseert telers daarin. Die wordt aan de klimaatcomputer gekoppeld en combineert simulaties van gewasgroei en kasklimaat met economische gegevens als kost- en opbrengstprijzen. De uitkomsten geven inzicht in de rendabiliteit van gedoseerd CO2 en helpen bedrijven bij het scherp stellen van hun dagelijkse gift.
Tekst: Jojanneke Rodenburg.
Beeld: Studio G.J. Vlekke.
