Voor een buitenstaander is het nauwelijks te bevatten. Maar wat is het nu dat de glastuinbouw zo’n ijzersterke bedrijfstak maakt? Is het de kracht van innovatie, de competitie om het alsmaar beter te doen, het uithoudingsvermogen, het niet willen opgeven of de enorme veerkracht van de mensen achter die groene techniek? Ik denk het laatste. Daarover moeten we blijven schrijven.
Het is zomer 2020. We zitten midden in de coronacrisis. Al maanden lopen we als redacteuren op eieren, want wanneer slaat de lockdown weer toe en kunnen we onze verhalen nog wel schrijven? Deadlines zijn nu eenmaal keiharde grenzen in de wereld van vakbladenmakers. Op dat moment word ik samen met collega Tijs Kierkels benaderd door de uitgever van Onder Glas om hoofdredacteur te worden. Tijs voor advisering over onderzoek, ik voor het maandelijks samenstellen van een gevarieerde inhoud en aansturen van de redacteuren. Nieuwsgierig als ik ben hoef ik daar niet lang over na te denken.
Na een paar jaar moet Tijs helaas afhaken als gevolg van gezondheidsklachten en ga ik alleen verder.
Van corona naar energiecrisis
In vier jaar tijd maak ik een bijzondere periode mee in de glastuinbouw. Van de coronacrisis duiken we in de meest heftige energiecrisis ooit. Net als in coronatijd is het soms moeilijk om een reportage te maken op bedrijven. Je weet immers niet hoe de vlag erbij hangt. De ene teler houdt gestresst de boot af, omdat hij of zij niet in de publiciteit wil komen op een kwetsbaar moment, zoals een teelt koud leggen of helemaal niet kunnen starten. Of erger nog: helemaal stoppen. De ander – met een gunstig energiecontract – werkt niet mee omdat hij solidair is met collega’s, of zeker niet zijn borst vooruit wil steken. Dat zijn zo de dingen waar je als hoofdredactie achter de schermen mee te maken krijgt. En toch blijven we al die tijd verslag doen, omdat het moet.
Fossielvrij, weerbaar telen en autonoom
Ik zie drie rode draden lopen door de artikelen van de afgelopen vier jaar. Allereerst is dat de zoektocht naar fossielvrij telen, die een extra boost krijgt door de energiecrisis. We schrijven over Het Nieuwe Telen, extra schermen, de opkomst van full LED en het onvermijdelijke ‘ontvochtigen’.
Ten tweede de ontwikkeling naar weerbaar telen. Niet alleen het smallere middelenpakket is daar oorzaak van. Ook de hoge energiekosten spelen mee, waardoor telers minder stomen.
Tot slot het autonoom telen dat een grote ontwikkeling doormaakt. Telers en toeleveranciers werken daarin samen, zodat AI steeds beter functioneert. Het blijft nog altijd mensenwerk.
Deze onderwerpen zijn nog lang niet uitgekristalliseerd. Even het gas er af is gewoon geen optie, weerbaar telen is een weg van lange adem en autonoom telen is best lastig in een kas met zoveel variabelen. Dit alles gaat geen maanden nemen, maar nog heel veel jaren. Dit alles steeds weer opnieuw uitleggen is onze taak.
Willie Wortel
Ik weet het natuurlijk allang, want ook ik kom uit een tuindersnest. Maar opnieuw valt het me op hoe weerbaar en veerkrachtig de mensen in de glastuinbouw zijn. Mijn hart maakt altijd weer een sprongetje als ik een teler hoor praten over een nieuwe oplossing voor een probleem, of een handige technische aanpak. Soms zo kinderlijk eenvoudig dat je niet begrijpt waarom niemand er eerder op is gekomen. Al die creatieve Willie Wortels laten zien hoe je efficiënt planten kunt telen.
Als dan een paar bobo’s van buitenaf roepen dat de glastuinbouw onvoldoende bijdraagt aan de economie en alleen maar energie slurpt dan blijkt toch snel dat ze hun uitspraken moeten inslikken als ze echt in gesprek gaan met ondernemers. En dat, tuinders van Nederland en ver daarbuiten, moet nog veel aandacht krijgen. We kunnen dat niet even uitbesteden aan kanjers als Rob Baan, maar iedere ondernemer moet dat verhaal tussen de oren hebben en met enthousiasme kunnen vertellen. Niet allen in eigen kring, maar ook daarbuiten. De druk vanuit de maatschappij neemt toe en je zult ook slimme dingen moeten verzinnen die de samenleving ten goede komen om je onmisbaar te maken.
Steeds vernieuwen
Na vier jaar heb ik besloten om een nieuwe weg in te slaan. Ook ik moet mezelf steeds weer vernieuwen. Jullie gaan me vast wel weer tegenkomen, want ik blijf de tuinbouw trouw. Ik wens de uitgever, mijn opvolger en al mijn collega’s het allerbeste toe.
Tekst: Pieternel van Velden
