Een veel gemaakte opmerking voor het nu aflopende belichtingsseizoen in de chrysantenteelt was: we gaan veel leren deze winter! Dit had uiteraard betrekking op het telen bij extreem hoge energieprijzen en voor de meeste telers een eerste winter met LED-belichting. Ondanks dat het seizoen nog niet helemaal voorbij is, kan voorzichtig de balans opgemaakt worden.
De hoge energieprijzen hebben er voor gezorgd dat afgelopen winter op zo’n 95% van het chrysantenareaal geteeld is onder LED. Ondanks dat op veel bedrijven de helft van de SON-T-lampen er nog hingen, werd er vaak full LED geteeld. Dit resulteerde dan in een fors lagere elektra-input, maar ook in een lager lichtniveau dan in de afgelopen winters. Daarnaast is er over het algemeen zuinig omgesprongen met de warmte-input via een lagere minimumbuis en lagere stooktemperaturen.
Teeltvertraging
Dat dit gevolgen had voor de teelt is duidelijk. Al vroeg in het belichtingsseizoen zagen telers de teelt vertragen. Deze vertraging loopt er bij veel bedrijven nu pas goed uit. Telen onder een lager lichtniveau met minder energie-input, zowel via de lampen als via de buizen, geeft een tragere afbloei. Een langere donkertijd, verrood in de eerste 20 minuten van de donkertijd, actief ontvochtigen in de nacht en de SON-T-lampen aan in het laatste half uur van de dag, zijn maatregelen die de vertraging kunnen beperken.
Blad- en bloemkwaliteit
Een groter probleem is de blad- en bloemkwaliteit, die op veel bedrijven onvoldoende is geweest. De verdamping onder LED ligt tot wel zo’n 35% onder die van SON-T. De verdamping moet dan gestimuleerd worden door actieve ontvochtiging en warmte-input via de buizen. Dat is vaak te weinig geweest. De opname van voedingselementen is dan te laag. Dit in combinatie met de lagere suikeraanmaak door het lage lichtniveau, zorgt er voor dat blad en bloem zwakker zijn.
Achteraf kunnen we concluderen dat een lichtniveau van 100 µmol/m².s te laag is en minimaal rondom de 130 umol/m².s zal moeten liggen bij een veel actievere stimulatie van de verdamping.
Takgewicht
Het takgewicht is over het algemeen geen probleem geweest, mede veroorzaakt doordat er uiteindelijk meer is belicht dan vooraf begroot. Dit als gevolg van de gedaalde elektraprijzen in de loop van de winter. Toch blijkt de groei, uitgedrukt in LBE (lichtbenuttingsefficiëntie), op veel bedrijven lager uit te komen dan in voorgaande winters. Wat de oorzaken hiervan zijn, zullen we verder moeten uitzoeken. Denk daarbij dan aan de lagere plantdichtheden, de lagere temperaturen tijdens de lange dag en de lagere energie-input. Of is LED toch minder efficiënt dan SON-T? Veel geleerd dus deze winter, maar ook nog genoeg vragen.
Tekst: Paul de Veld, Delphy, beeld: Michel Heerkens
