De laatste twee jaar past Agro Care de principes van Het Nieuwe Telen intensiever toe in de tomatenkassen in Middenmeer. Als uitgangspunt geldt dat specifiek wordt gekeken naar wat de plant nodig heeft. Het gaat om de plantbalans, zegt teeltmanager Sanne Lucas. De klimaatcomputer speelt daarin een belangrijke rol, om het energieverbruik naar beneden te brengen.
Het is lekker warm weer tijdens het gesprek met Sanne Lucas in het 36 ha grote complex van Agro Care, één van de drie vestigingen in het glastuinbouwgebied Agriport. De locatie bestaat uit vier kassen van elk 9 ha, waarvan twee onbelichte kassen, een kas met LED en SON-T-lampen en een kas met full LED-belichting.
In alle vier kassen wordt Het Nieuwe Telen (HNT) toegepast, zegt de teeltmanager. “Dat doen we al een jaar of tien, maar de laatste twee jaar zijn we daar intensiever mee bezig. Dat is puur een energieverhaal, het verbruik was te hoog en energie is duur. Met HNT proberen we door een betere efficiëntie van energie een betere plant met meer opbrengst te telen.”
Het bedrijf gebruikt een traditionele ketel, WKK’s en aardwarmte om de kassen te verwarmen. De ketel wordt alleen in nood aangezet, de WKK’s draaien als de stroomprijs niet negatief is. “In alle gevallen gebruiken we aardwarmte. Als de stroomprijs hoog is, gaan de lampen in de belichte teelt uit en verkopen we de stroom. Ook daarin zoeken we de balans op, zegt Lucas. “Wat brengt het ons, wat levert het op? Het gaat om het totale energieplaatje.”
Buitentemperatuur
Het Nieuwe Telen kan niet zonder klimaatcomputer, vindt Lucas. De computer is zo afgesteld dat alle onderdelen van HNT in balans zijn. In de onbelichte teelt wordt nu veel meer naar de buitentemperatuur gekeken, zegt hij. “We telen met de natuur mee. Op zonnige dagen komt de temperatuur hoger uit. De plant heeft dan voldoende energie om te groeien. Op die dagen mag het in de kas wat warmer worden en mag de ventilatielijn hoger liggen. De plant groeit harder, dat moet ook wel, we willen op mooie dagen meer tomaten krijgen. Op donkere dagen, als de plant minder energie heeft, zetten we de temperatuur wat lager. Dat betekent tevens minder tomaten.”
De onderneming werkt ook samen met Source.ag op het gebied van datagedreven telen. “Hier halen we extra informatie uit om ervoor te zorgen dat we meer inzicht hebben in het klimaat”, aldus Lucas.
Het afgelopen voorjaar was vrij somber. Kwam hij toen niet in de verleiding de verwarming toch hoger te zetten? Nee, zegt hij. “Voorheen stookten we om de plant ‘aan te zetten’, je was een oen als je dat niet deed. Maar als de plant bij donker weer toch wat minder hard groeit, verstook je snel meer dan nodig is. Dat is energieverspilling en dat kost geld. Dat betekent echter wel dat we dit voorjaar iets in de productie van tomaten hebben ingeleverd. Met het mooie weer van nu trekt dat weer wat aan. Uiteindelijk hopen we op ongeveer eenzelfde productie uit te komen als in een normaal voorjaar.”
Meer schermen
De teeltmanager durft meer te schermen. De laatste tijd wordt ook veel met een extra energiescherm gewerkt, dit zorgt ervoor dat we nog beter in staat zijn HNT toe te passen, vertelt hij. “In het verleden schermden we heel weinig. Nu bijna elke dag. Als het buiten fris en onbewolkt is en de plant is warm, doen we het doek gedeeltelijk dicht. Dat deden we een aantal jaar geleden echt niet, puur om uitstraling te voorkomen.”
“Er zijn nu nog heel weinig omstandigheden waarin we de schermen openlaten. We hoeven nu minder te stoken, we houden meer warmte vast. We proberen het heel rustig te laten afkoelen, dan komt de temperatuur er weer in. Vroeger deden we meer extreme handelingen, nu gaat alles geleidelijker en meer in balans. Daar helpt de computer bij.”
In de belichte teelt wordt HNT toegepast aan de hand van de belichtingsbehoefte, door de etmaaltemperatuur daarop aan te passen in de klimaatcomputer. Je kunt van tevoren inschatten wat de etmaaltemperatuur wordt, zodat je een constante temperatuur kunt houden, aldus Lucas. “Ook hier geldt: we weten hoeveel licht en temperatuur we hebben, daar zijn schema’s voor die in de computer zijn ingebouwd. Als de behoefte van de plant wat minder is, zetten we de temperatuur wat lager. We kunnen de warmte die we over hebben kwijt in de onbelichte kassen. Zo blijven we meer in balans met het energieverbruik.”
Vertaalslag klimaatcomputer
Om de stof van HNT met behulp met de klimaatcomputer beter in de vingers te krijgen, volgde Lucas een training van het programma Kas als Energiebron en Priva. In deze training is de stof achter HNT parallel naar Plant Empowerment vertaald, zegt Rick van der Burg, consultant bij Priva. “We zien dat klanten moeite hebben om de stof van HNT te vertalen naar de klimaatcomputer. Veel telers hebben een basiscursus HNT gevolgd. Om vervolgstappen te zetten, zoals het efficiënt afvoeren van vocht of het afstemmen van etmaaltemperatuur en lichtsom, is meer kennis van de computer nodig.”
In de cursus worden tips & tricks gegeven hoe telers de tools van de klimaatcomputer bij HNT kunnen gebruiken. De rol van de computer is hierin minstens zo belangrijk als die van de teler zelf, stelt Van der Burg. “De instellingen op de computer moeten in de hele keten van HNT-onderwerpen van de gebruiker kloppen.”
In de training leert de deelnemer de stof gelijk toe te passen in de praktijk, zegt hij. “Zo kun je bijvoorbeeld CO2 besparen door minder te luchten. Hoe stel je dat zo efficiënt mogelijk in? Wanneer je de juiste tools op de juiste manier in de computer hebt staan, hoef je daar het hele jaar niet meer aan te komen.”
Eyeopener
Een eyeopener in de training was het in beeld krijgen van de RTR-lijn, aldus teeltmanager Lucas, waarbij je kijkt naar de balans tussen licht en temperatuur. “Daar ben ik mee gaan spelen, om te kijken of we daar meer balans in konden krijgen. Wat is het verwachte lichtniveau zodat we van tevoren weten op welke temperatuur we uitkomen? Dat gaat makkelijker in de winter dan in de zomer. Dan heb je meer instraling van de zon en is het snel te warm.”
Met meer kennis van HNT in combinatie met de juiste instellingen in de klimaatcomputer stuurt Lucas dus op meer plantbalans. “We kunnen sneller en makkelijker bijsturen, we vliegen minder snel uit de bocht waar het de plantsterkte betreft. Daarbij willen we natuurlijk wel dat de kwaliteit van de tomaten stabiel blijft.” Want er zitten ook risico’s aan, besluit hij. “We stoppen minder energie in de teelt, dat kan ertoe leiden dat we meer ziektes krijgen. Het is zoeken naar de optimale klimaatlijn die ervoor zorgt dat er een goed klimaat is met een minimale energie input.”
Tekst: Annemarie Gerbrandy, beeld: Fotostudio G.J. Vlekke
