Ingegeven door de hoge energieprijzen én door een gunstige subsidieregeling ontwikkelt zich nu in veel teelten een investeringsgolf richting LED-belichting. Door de grote vraag is voldoende beschikbaarheid van LED-armaturen een probleem en schieten de prijzen omhoog. Zoals in het verleden wel vaker is gebeurd komt daardoor helaas het subsidiegeld niet bij de telers terecht, maar bij de fabrikanten en toeleveranciers.
Naast de schaarste aan LED-armaturen gaat de discussie in de praktijk vooral over het spectrum. Welk spectrum is optimaal en hoe flexibel moet je dat spectrum in kunnen zetten? We hebben inmiddels veel geleerd van de proef die Anja Dieleman van Wageningen University & Research afgelopen najaar heeft gedaan. Het opvallendste was dat een ‘end of day’ behandeling met verrood licht de strekking bij chrysant sterk bevorderde. En voldoende strekking is voor de meeste chrysantenrassen in de winter bij hoge lichtniveaus een serieus knelpunt.
In het onderzoek ‘De Perfecte Chrysant’ bij het Delphy Improvement Centre proberen we dit ‘end of day’ principe op wat grotere schaal uit, met ook best spectaculaire resultaten. Drie praktijkbedrijven hebben inmiddels ook al in kleinschalige proefjes verrood-modules geïnstalleerd, die aan het eind van de dag 30 minuten aanschakelen.
Flexibel belichten
Leveranciers van LED-armaturen zitten inmiddels ook niet stil. Eén leverancier verkoopt nu al – voor levering dit jaar – armaturen die verrood en PAR onafhankelijk van elkaar van 100% naar 0% kunnen dimmen. De aansturing zal per individuele lamp worden uitgevoerd. De flexibiliteit die daarmee ontstaat lijkt ideaal en biedt voor de bedrijven die hier instappen grote mogelijkheden om heel snel zelf te ondervinden welk effect verrood op het gewas heeft.
Want daar is nog veel aan uit te zoeken. In de discussies op dit moment gaat het vooral over ‘end of day’-verrood. Maar is dat het enige? Heb je midden in de winter misschien ook overdag verrood nodig voor een gezonde groei?
Goede wintergroei
Naar aanleiding van het onderzoek van enkele jaren geleden naar ‘De Perfect Roos’ in hetzelfde onderzoekscentrum traden grote problemen op met een goede gewasgroei in de winter. Toen was aan het LED-spectrum nog geen verrood en groen toegevoegd. Naar aanleiding van deze bevindingen heeft Signify onderzoek gedaan naar het zogenaamde rozenspectrum dat daarna een goede wintergroei bleek op te leveren.
Twee chrysantenbedrijven telen nu onder LED’s met het rozenspectrum. Eén van deze telers redeneert vanuit het principe: “Denk jij dat het spectrum dat slecht is voor rozen wél goed kan zijn voor chrysanten?” Het is nog te vroeg om er definitief wat over te zeggen, maar de groei op beide bedrijven is tot nu toe wel formidabel.
Spectrumverdeling SON-T
Een vraag die naar aanleiding van deze discussies ook nog bij me opkomt: Is het jarenlang gebruikte SON-T-licht eigenlijk wel zo goed voor het gewas? We zijn SON-T voor plantenbelichting gaan gebruiken omdat die belichtingstechniek toevallig beschikbaar was. Niet omdat die toen is uitgekozen als ‘optimaal spectrum voor plantengroei’. Misschien is de spectrumverdeling wel helemaal niet optimaal en veroorzaakt SON-T belichting door de warmtestraling wel overmatige verdamping, met vochtproblemen en andere narigheid tot gevolg. Eén ding is zeker: we gaan de komende winters veel leren.
Tekst: Theo Roelofs, Delphy
