Als je naast ijzerchelaat ook mangaan, zink en koper in chelaatvorm aanbiedt, blijft het ijzer beter beschikbaar voor het gewas. Dat zorgt voor meer bladgroen en het kan bij tomaat tot een hogere opbrengst leiden, zo blijkt uit onderzoek bij Proefcentrum Hoogstraten. IJzer in de vorm van Fe2+ of Fe3+-ionen slaat zo snel neer dat het voor de plant slecht opneembaar is. Daarom is het in de tuinbouw gebruikelijk om ijzer in chelaatvorm toe te dienen. Het element zit dan in een verbinding die gemakkelijk in oplossing blijft en niet neerslaat.
“Probleem is echter dat andere elementen het ijzer uit het chelaat kunnen verdringen. Bij gebruik van het chelaat DTPA neemt bij stijgende pH eerst koper de plaats van het ijzer in. Daarna volgen zink en mangaan. Het ijzer dat vrijkomt, slaat vervolgens neer als ijzerfosfaat of ijzerhydroxyde. Boven pH 6 zakt het opneembare ijzergehalte fors weg”, vertelt Marcel Bugter van Nouryon (voorheen AkzoNobel).
De oplossing wordt vaak gezocht in andere typen ijzerchelaten, die duurder zijn. Maar het kan anders, voert Bugter aan. “Als je mangaan, zink en koper niet aanbiedt als sulfaatzout, maar ook cheleert, krijg je een heel andere situatie. Dan blijft ijzer tot pH 7 in oplossing. Als je overigens nog hoger wilt, moet je ‘rood ijzer’ gebruiken”, vertelt hij.
Beter beschikbaarheid van ijzer
Om te achterhalen of het in een praktijksituatie ook zo werkt, heeft hij in samenwerking met Proefcentrum Hoogstraten en Yara proeven gedaan met tomaat (ras Merlice) op steenwol. IJzer werd toegediend in twee concentraties: 7 en 10 µmol/l, allebei in chelaatvorm. Dit werd gecombineerd met de andere elementen, hetzij in sulfaatvorm, hetzij als chelaat.
Bugter: “De hoogste concentratie beschikbaar ijzer zagen we bij 10 µmol/l en de andere elementen in chelaatvorm. De laagste bij 7 µmol/l en de andere elementen in sulfaatvorm. In de voedingsoplossing waren de gehaltes bij de sulfaatzouten 18-21% lager, maar in de steenwolmat was dat zelfs 44-52%. De conclusie: cheleren van de koper, zink en mangaan zorgt voor een betere beschikbaarheid van ijzer.”
Hoger vruchtgewicht
Vervolgens was de vraag of het gewas ook profiteert. Het bladgroengehalte (gemeten als SPAD-index) bleek consequent hoger bij de chelaten. Dat resulteerde in een stijging van de opbrengst. Bij 7 µmol/l Fe + sulfaatzouten van Mg, Zn en Cu was de tomatenopbrengst 58,4 kg/m2. Bij 10 µmol/l Fe en de andere elementen in chelaatvorm was dat 67,1 kg/m2. Dat wil zeggen 15% hoger. De andere behandelingen lagen daar tussenin. De opbrengststijging is een gevolg van een hoger gemiddeld vruchtgewicht.
“De conclusie: deze manier van werken zorgt voor een hogere opbrengst, terwijl de kosten hetzelfde blijven. Je kunt namelijk toe met een lagere dosering ijzer in DTPA-vorm, terwijl je mangaan, zink en koper in EDTA-vorm toedient, wat een goedkoper soort chelaat is”, zegt hij. Het wetenschappelijke artikel over dit onderzoek staat in de wachtrij om gepubliceerd te worden in Acta Horticulturae.
Tekst: Tijs Kierkels.
