Na 18 jaar gerbera’s te hebben geteeld, gooide de familie Mans uit Tuil het roer om. Sinds vorig jaar staat kwekerij Antonia in Tuil vol met snij-hortensia’s. “De teelt vraagt veel minder energie en arbeid dan gerbera, maar is niet eenvoudig. We staan nog steeds achter onze beslissing, maar de impact van de omschakeling is wel groter dan we hadden verwacht,” zegt Frans Mans.
In november 2023 gingen de laatste gerbera’s van kwekerij Antonia de kas uit. In 2024 ging het bedrijf verder als Antonia Hortensia, met snij-hortensia’s. “We hadden daarvoor al 8 jaar op een klein gedeelte − 6.500 m² van de in totaal 3,3 hectare − hortensia’s geteeld. Dus echt nieuw was de teelt niet, maar toch was de verandering enorm. We hebben het teeltsysteem van de gerberateelt moeten aanpassen, verlaagd en met andere goten. We hebben het complete irrigatiesysteem inclusief waterunit vervangen, het transportsysteem naar de schuur aangepast en een IRISS Hortensia sorteringsmachine van 4MT aangeschaft. Al met al best een forse investering,” zegt Frans Mans.
Efficiency blijft belangrijk
“Goed gesteld staan bij een nieuwe start is een must. Want alleen met een goede uitrusting in de kas en de schuur kun je zo efficiënt mogelijk werken. En dat is heel belangrijk bij hortensia. Want de kosten van energie en arbeid zijn dan wel minder, de opbrengst per vierkante meter, is ook een stuk lager. Waar we bij gerbera 650 stelen per meter per jaar oogstten, komen we met hortensia op maximaal 30 stelen.”
SON-T werkloos
Hortensia is een relatief koude teelt en belichting is niet nodig. “De SON-T-lampen hangen er nog, maar die gaan we er binnenkort wel uithalen, want we gebruiken ze niet meer. De markt voor SON-T ligt op zijn gat, dus verkopen zal lastig worden. Warmte maken we gratis met de WKK en daar hebben we nu ook een stuk minder van nodig. Hortensia is daarnaast minder arbeidsintensief, maar met stijgende arbeidskosten, moeten we die kostenpost wel zien te beperken. Dat doen we dus met zoveel mogelijk automatisering.”
Vooralsnog beperkt de teler de benodigde arbeid met name van transport en sortering. Maar de ondernemer houdt de ontwikkelingen scherp in de gaten. “Technieken en automatisering bij hortensia zijn veel minder ontwikkeld dan bij gerbera. We hopen op meer onderzoek en nieuwe toepassingen.”
Nieuw waterbassin
De Nivolution-ventilatoren die Mans had aangeschaft voor de gerberateelt, zijn nog steeds in gebruik. “Vooral in het najaar zetten we die in voor extra luchtbeweging. De ene ventilator haalt koele droge lucht van boven het scherm naar beneden. De ventilator die verderop hangt, mengt die lucht met de warme kaslucht.”
Het waterbassin is begin dit jaar vernieuwd, maar dat had niet te maken met de nieuwe teelt. “Het zeil van het oude bassin was toe aan vervanging. Het volume is gelijk gebleven. De waterbehoefte van hortensia is zelfs iets lager dan bij gerbera. De watergift vraagt wel meer aandacht. Als je niet op de juiste momenten de juiste hoeveelheid water geeft, krijg je al snel te veel of te weinig lengte. En het gevaar van loze takken ligt altijd op de loer.”
Japanse trips
Over de kwaliteit van zijn hortensia’s, is Mans best tevreden. De 14 soorten die hij teelt zijn qua boldiameter, lengte en kleur precies zoals hij wil. Thrips setosus is de grootste uitdaging als het gaat om plagen, merkt Mans. “Vorig jaar hadden we daar best wat last van, dit jaar gelukkig veel minder. We gaan de hortensia-trips zo veel mogelijk biologisch te lijf, met roofmijten, en zijn dit jaar een proef met bankerplanten begonnen. Spint is probleem nummer twee, maar ook dat hebben we redelijk onder controle kunnen houden tot nu toe. Gelukkig hebben we onze ervaringen met plagen en biologische vijanden mee kunnen nemen uit de gerberateelt en passen we die ook hier weer toe.”
Focus op klokaanvoer
Kwekerij Antonia zet 80% van de productie af op de klok. “Onze insteek bij de start was om zo veel mogelijk op de klok aan te voeren. Als je ze goed gedoseerd aanbiedt, zijn de klokprijzen best goed. Zelfs voor nieuwelingen als wij. De klok-etalage en tevreden klokkopers zorgen ook weer voor directe afzet. Die is inmiddels 20 procent. Bij gerbera was dat wel anders. Daar ging ruim 70 procent van de productie naar de directe handel.” Alleen tijdens de hele warme weken, doken de klokprijzen even omlaag. Maar dat risico was ingecalculeerd.
Betere toekomst
Mans runt het bedrijf samen met zijn vrouw Andrea en zoons Jos en Pieter. De nieuwe teelt was voor iedereen even wennen. Maar ze zijn er nu allemaal van overtuigd dat het een goede stap is geweest. “Ja, het was een omschakeling met veel impact en hortensia is absoluut geen makkelijke teelt. Maar we weten dat we met deze energiearme teelt een betere toekomst tegemoet gaan. Nu we de kwaliteit en de afzet op de rails hebben, kan het alleen maar beter worden.”
Tekst: Astrid Zoumpoulis
