Heel veel cactussen, zover het oog reikt, staan er in het 2 ha grote bedrijf Novicactus in Honselersdijk. Hein van den Bos teelt maar liefst zo’n 250 verschillende soorten in kleine potjes. ‘Dè cactus’ bestaat niet: ze zijn afkomstig uit verschillende families en uit verschillende delen van de wereld. Het telen van een kwalitatief goede cactus is een flinke uitdaging. Vanaf april dit jaar levert hij ze 100% veenvrij.
De liefde voor cactussen kreeg hij met de paplepel ingegoten. Hij is niet de eerste generatie cactusteler binnen de familie. Zijn opa Rien probeerde verschillende teelten uit en begon in 1956 met het telen van cactussen. Zijn zoon Henk − vader van Hein − kwam in 1990 in de zaak. Beiden hebben hem besmet met het cactusvirus. “Mijn opa was een echte liefhebber, mijn vader meer de ondernemer. Ik heb van beiden altijd veel mogen leren.” In 2014 begon hij met Novicactus.
Kwaliteit en onderscheidend
Concurrentie is er genoeg. Alleen al in Nederland heeft hij te maken met 10 à 15 telers en/of handelskwekerijen. In Spanje en Italië zitten er nog wat grote telers, die voornamelijk gespecialiseerd zijn in grotere potmaten. Novicactus richt zich op de potmaten 3,5; 5,5; 8,5 en 13 cm.
“Mijn opa zei altijd: ‘kwaliteit wint de strijd’. Het telen van een kwalitatief goede cactus is een flinke uitdaging. De duur van de teelt is één van de grootste knelpunten. Van zaadje tot een leverbare cactus in een 5,5 cm pot duurt twaalf tot achttien maanden, afhankelijk van de soort.”
Van den Bos laat de planten op een zo natuurlijke mogelijke manier groeien. “We jagen ze niet op. Dit heeft als resultaat dat de kleur, het wortelstelsel en de weerbaarheid van de plant optimaal zijn.”
Door de lange teeltduur is het moeilijk om adequaat op de markt te reageren. Wél onderscheiden ze zich van collega’s met een uniek assortiment.
100% veenvrij
De nieuwste stap naar duurzaamheid is veenvrij telen. De eisen vanuit overheden en afnemers, met name Engeland, worden steeds strenger. Met ingang van 1 januari 2027 moet de potgrond verplicht veenvrij zijn. Sommige eindklanten eisen dit al een jaar eerder. Novicactus greep de kans om zich hierdoor te onderscheiden.
“Vier jaar geleden begon onze zoektocht naar alternatieven. We hebben bewust gekozen voor een potgrondleverancier die kwaliteit hoog in het vaandel heeft staan. Samen met deze leverancier hebben we gekozen voor duurzame materialen die op een ‘schone’ manier zijn verwerkt.”
De teler deed proeven met mengsels van verschillende samenstellingen en keek naar de effecten bij verschillende plantenfamilies en oorsprongslanden. Een proef is al gauw 200.000 planten per keer. Op één tafel staan 10.000 planten. “Stap voor stap hebben we toegewerkt naar de opkweek van cactussen in veenloze potgrond met behoud van groei, vitaliteit, weerbaarheid en kwaliteit. We hebben daarvoor de kunstmest- en watergift compleet aan moeten passen. Het uiteindelijke veenvrije potgrondmengsel is goed geschikt voor cactussen in kleine potjes.”
Veel positieve feedback
Vanaf april dit jaar is het hele assortiment in 3,0 en 5,5 cm 100% veenvrij. Voor de 8,5 cm cactussen is dit vanaf september. “Dit jaar stonden we tijdens de Trade Fair in Rijswijk op het conceptplein met onze veenvrije cactus 5,5 cm mix. We hebben de exporteurs, detailhandelaren en specialisten op dit product laten ‘schieten’. Hierop kwam ontzettend veel positieve feedback. Wij zijn op dit moment bezig met de ontwikkeling van een nieuwe, duurzame verpakkingslijn voor producten in veenvrije potgrond.”
Eigen uitgangsmateriaal
Novicactus maakt circa 90% van alle zaden en stekken zelf. Daarom beschikken ze niet alleen over een uniek assortiment, maar kunnen ze ook met lokaal geproduceerd uitgangsmateriaal risico’s op ziekten en plagen uitsluiten. Bovendien vindt Van den Bos het duurzamer om het uitgangsmateriaal lokaal te produceren.
Hij zaait alles zelf met behulp van zijn volledig geautomatiseerde zaailijn. De stekken planten ze zelf. De teeltduur hangt af van een aantal factoren, zoals zaad of stek en het verschil tussen de soorten. De gemiddelde teeltduur van een zaadje tot een 5,5 cm pot is ongeveer 18 maanden. Stekmateriaal groeit veel sneller: gemiddeld een maand of vier.
Bij de cactussen heb je voornamelijk te maken met schimmels, zeker in het begin als het product nog klein en zwak is. Fusarium, Botrytis, Phytium en Rhizoctonia zijn de meest voorkomende schimmels. Trips, Sciara en wolluis zijn de meest voorkomende plagen.
Weerbaar telen
Sinds 2022 zet Van den Bos stappen op het gebied van weerbaar biologisch telen. Het inzetten van natuurlijke vijanden is lastig: de RV is te laag en de temperatuur vaak te hoog. Daarom kiest hij vooral voor weerbaar telen. Hij maakt de planten sterker en onaantrekkelijk voor ziekten en plagen, zodat ingrijpen nauwelijks nodig is. “In combinatie met veenvrij telen werkt het extra goed.”
Automatisering
Novicactus beschikt over een volledig geautomatiseerd systeem van robots voor de verschillende handelingen in de teelt: een zaairobot (sinds 1999), twee verspeenrobots (sinds 2000) en een oppotrobot (sinds 1994) van Visser. Deze doen het nog prima, dankzij goed onderhoud.
Het proces start bij de geautomatiseerde zaailijn. Deze plaatst één zaadje per cel in een zaaitray met honderden cellen. Hierna worden deze trays in de kas gezet om de zaadjes te laten kiemen en de plantjes te laten groeien. Na enkele maanden verspeent de verspeenrobot de planten uit de zaaitray naar een grotere verspeentray. Weer enkele maanden later worden deze planten, wanneer deze groot genoeg zijn, door de pootrobot van de tray in een 5,5 cm pot gepoot.
De resultaten zijn een flinke besparing in de personeelskosten en kleinere foutmarges. De producten hebben een constantere kwaliteit. Uiteindelijk is er minder uitval doordat er minder direct contact is met de plant. In totaal scheelt dit gehele proces zo’n acht werknemers waardoor het bedrijf kon groeien.
Afzet
De cactussen gaan via de daghandel ‘overal’ naartoe, maar ze blijven vooral in Europa en komen terecht van supermarkt tot speciaalzaak en van bouwmarkt tot de lokale bloemist. “We hebben rechtstreeks contact met de inkopers van exporteurs en via Floriday. De producten zijn te zien op beurzen en de Trade Fairs in Aalsmeer en Rijswijk.”
Vanaf 2015 tot de Oekraïne-oorlog en de Brexit ging het goed met de cactushandel. Het kon niet op. De afgelopen drie jaar ervaart de teler als wat moeilijker. “De vraagmarkt is veranderd naar een aanbodsmarkt. De prijzen komen meer onder druk te staan, zeker voor de klok. Zelf veilen wij niet, maar leveren direct aan onze vaste klantengroep. Tegenwoordig hebben we minder te maken met afzetpieken dan voorheen. De belangrijkste periode voor ons is januari t/m juni.”
De cactusteler gaat de toekomst als een uitdaging tegemoet, voornamelijk in verband met de spannende situatie in de wereld. “We gaan gewoon door op de ingeslagen weg en gaan uit van eigen kracht en kunnen.”
Tekst en beeld: Marleen Arkesteijn
Hein van den Bos: “We telen alle cactussoorten in kleine potjes, sinds kort allemaal in 100 procent veenvrij substraat vanwege de eisen van overheden en afnemers.”
