Bij Maarel Orchids in Maasdijk zijn nieuwe dimbare LED-armaturen opgehangen, waardoor op de meeste afdelingen nu hybride belichting aanwezig is. In een opkweek- en koelafdeling zal komend jaar ook worden geëxperimenteerd met full LED, waarvan één opkweekafdeling met verrood-modules. “Komend jaar willen we benutten om ervaring op te doen met dimmen en de inzet van verrood licht. Over het nut van verrood is veel discussie, daarom gaan we dat zelf onderzoeken. De uitdaging is om energie te besparen, zonder in te leveren op kwaliteit en teeltsnelheid.”
De LED-armaturen zijn in twee fases opgehangen in de phalaenopsis-kas van 9,3 ha, maar de transmitters en software voor het dimmen van fase 2 volgen nog. In samenspraak met adviesbureau Ledgnd is gekozen voor Antares armaturen van Hortilux voor de koelafdelingen in fase 1 (januari 2023) met een vermogen van 700 watt. In fase 2 (september 2023) is gekozen voor Wega Max en Dual Max armaturen van Agrolux, met een vermogen van 1.000 watt. De Dual Max is uitgerust met apart stuurbaar verrood licht. Installateur is de Power Plus Group.
In de hybride afdelingen is de helft van de SON-T armaturen (1.000 watt) vervangen door LED-armaturen. “Dat betekent dat we daar 1,5 keer zoveel licht kunnen geven. Dat gebruiken we niet om een hogere lichtsom te geven, maar om de CAM-fase van de plant beter te benutten.” Bekend is immers al dat de planten het licht het beste benutten na twee (op- en afkweek) tot vier uur belichten (koele afdeling), tot aan het elfde uur. “Dat zijn de best renderende uren. Het dimmen kan ‘traploos’ in acht stappen, van 15 tot 100 procent.”
Wisselende meningen over verrood
Op drie van de vier (warme) opkweekafdelingen hangen nu hybride lampen, de vierde afdeling is uitgerust met full LED. Hetzelfde geldt voor de vier koelafdelingen. Er is echter een verschil: de LED-armaturen in de opkweekafdeling met full LED hebben verrood-modules, de armaturen in de koeling niet.
Bijzonder is het lichtrecept: 90% rood, 5% groen en 5% blauw. Als het verrood uit staat gaat alle energie naar dit groeilicht. Als het verrood wordt aangezet gaat er 10% van het groeilicht af.
Langelaan: “Er zijn nogal wisselende geluiden van andere telers, ook vanuit WUR, of verrood wel of geen nut heeft. Er zijn onderzoeken die zeggen: het heeft totaal geen nut. Jonge plantenleverancier Anthura is echter heilig overtuigd: verrood is een must, want er zijn veel rassen waarbij het een duidelijk verschil maakt. Wij telen ook hun rassen. Wij willen zelf ook zien of het nut heeft voor de meerderheid van de rassen die wij telen. We gaan daarom in de full LED afdeling een tralietje doen met verrood aan en uit. Dan gaan we dat testen. Dan weten we of we de andere afdelingen ook met verrood moeten uitrusten, als die volgend jaar ook naar full LED gaan.”
Verrood heeft vooral nut aan het begin en einde van de dag, en is belangrijk voor de strekkingsgroei, vervolgt Langelaan. “Als je aan het begin en einde van de dag geen verrood geeft mis je dus de strekkingsgroei. Dan krijg je een compactere plant, de vraag is of dat wenselijk is of niet.”
Geen concessies
In de koelfase (zes weken) is verrood volgens de teeltmanager niet nodig: “Daar hebben we met lichtovermaat en het koel houden van de planten een ander teeltdoel: stress veroorzaken om de bloei te induceren. Dat gaat tot nu toe prima zonder verrood. Onder full LED zien we een iets gelijkmatiger uitloop van de takken ten opzichte van hybride.”
Maarel heeft alleen aan het begin van de afkweek in een afdeling hybride lampen opgehangen. Aan het eind van de afkweek, als de planten in bloei staan, hangt vooralsnog SON-T. “Die afdeling gaan we als laatste doen. Daarin hebben we ook een proefvakje met full LED. Alleen kwamen we in de laatste teeltfase van 50 dagen onder full LED uit op een vertraging van vijf dagen in vergelijking met 100 procent SON-T. We moeten eerst nog zien te ontdekken hoe we dat kunnen voorkomen.”
Doel van de transitie is om energie te besparen, zonder in te leveren op kwaliteit en teeltsnelheid. Een mooie uitdaging voor de teeltmanager. “Daarom zijn we ook gefaseerd bezig. Daar waar we vertrouwen hebben in full LED en minimaal dezelfde prestaties halen, stappen we over. Er zijn al heel wat phalaenopsistelers voorgegaan, gedwongen door de hoge energieprijzen. Dankzij onze gasposities zijn we wat voorzichtiger ingestapt dan een aantal andere telers. Voorop staat: we doen geen concessies aan de kwaliteit van het product en de teeltsnelheid.”
Tekst: Mario Bentvelsen
