De eerste winter met full LED is nog niet helemaal om. Toch kunnen chrysantentelers Gabri en Sandra van Wijk al zeggen dat ze blij zijn met hun beslissing om na één jaar hybride belichting over te stappen naar full LED. De combinatie van energie besparen, kosten besparen door elektriciteitsverkoop en een goede kwaliteit chrysanten leveren, bleek deze winter succesvol.
De ondernemers van het 2,4 ha grote chrysantenbedrijf in Maasdijk vervingen begin 2021 de helft van hun SON-T-lampen door eenzelfde vermogen aan LED-lampen. Een jaar later vervingen ze ook de andere helft. Nu hebben ze tweemaal zoveel licht: 180 µmol in plaats van 90 µmol/m².s. Gabri van Wijk is super enthousiast over zijn overstap, die zo goed is uitgepakt.
Flexibele houding
De chrysantenteler begon voorzichtig aan het begin van de winter met een plantdichtheid van 50 takken/m² en voor 70% van de tijd belichten. “Iedere keer voordat je gaat planten, maak je de keuze welke plantdichtheid je aanhoudt en hoeveel uren je denkt te gaan belichten. De energiemarkt was behoorlijk grillig. In de loop van de winter fluctueerden de energieprijzen minder en het weer was over het algemeen vrij zacht. Nu zitten we op een plantdichtheid van 56 tot 58 takken per vierkante meter en 100 procent belichten. Dit laatste hangt onder andere af van hoe flexibel je wilt zijn met terug leveren aan het elektriciteitsnet.”
Tweede scherm
Van Wijk had al een verduisteringsdoek, maar koos daarnaast voor een energiedoek. Overdag in de winter kan dit dienst doen als energiedoek. ‘s Zomers kan hij het teveel aan licht weg schermen en zo verbranding van blad en bloemen voorkomen. De doeken zitten op twee verschillende dradenbedden. Twee doeken dicht geeft extra isolatie en ze kunnen tegen elkaar in bewegen. Bij een hoge zoninstraling gaat het diffuse doek voor het grootste deel dicht en het verduisteringsdoek het overige deel. Zo kun je het gewas ‘s zomers afschermen voor directe instraling, maar met behoud van ventilatie.
Het tweede scherm is vanaf januari 2022 operationeel. “Het helpt ons flexibeler te zijn. Als je kijkt naar de energie-input per tak, dan denk ik dat we 15-20 procent energie besparen. Hoe kouder de winter, hoe meer je kunt besparen. We gebruiken het tweede scherm tijdens de paar koude dagen die we hadden en aan de randen van de dag: als de verduistering opengaat en aan het einde van de dag.”
Stuurlicht
De eerste serie LED’s heeft een samenstelling van 95% rood licht en 5% blauw. De tweede helft heeft 89% rood 5% blauw en 6% wit. Bij de overschakeling naar full LED kozen de ondernemers bovendien voor 8 µmol verrood als stuurlicht in losse units. Aan het einde van de dag, op het moment dat de assimilatiebelichting uitgaat, schakelt het verrood stuurlicht voor een half uur aan gedurende de eerste 3,5 week van de teelt. “Dit leidt tot iets meer strekking. Het draagt bij aan de lengte van de tak, vermindert sprot en geeft daardoor een fris gewas onderin en een goede kwaliteit blad.”
De teler denkt dat er ruimte is om verder te optimaliseren. Met hetzelfde vermogen maak je met LED’s de dubbele hoeveelheid µmol aan licht in vergelijking met SON-T-lampen. De plant gebruikt deze echter net iets minder goed dan het licht van de SON-T. Hij schat dat hij op circa 90-95% van de groei zit die hij in het verleden met dezelfde hoeveelheid licht van de SON-T lampen behaalde.
“We zitten met deze ontwikkeling dus nu al op een heel acceptabel niveau. We weten nog niet welke andere factoren een rol spelen. We zoeken dit nog uit om ook met de LED-lampen de laatste puntjes op de i te kunnen zetten”, zegt de teler tevreden.
Prijs van de bloemen
De prijs van de bloemen is een verhaal apart. Door de grote onzekerheid over de energieprijzen lagen veel collega’s leeg gedurende de wintermaanden. Dit had tot gevolg dat de productie in januari laag was en de prijzen in december en januari extreem hoog waren. Nu de energieprijzen meer zijn genormaliseerd en in de aanloop naar een aantal feestdagen, zoals Valentijn en Internationale vrouwendag, is de aanvoer weer op peil.
Van Wijk kreeg in de wintermaanden, toen een deel van zijn collega’s niet plantte, hoge prijzen voor zijn chrysanten. “Ik denk daar dubbel over. Voor ons bedrijf was het niet negatief. Het is mooi dat we die hoge prijzen kregen, maar het geeft wel veel onrust op de markt. Voor de sector – een sterk chrysant Nederland – is dit niet zo positief. De handel ging op zoek naar alternatieven in Nederland en naar chrysanten in het buitenland. Wij zijn meer gebaat bij stabiliteit.”
Tekst en beeld: Marleen Arkesteijn
