De hoge energiekosten raken ook de vertical farm-wereld hard, waardoor investeerders zich terugtrekken en een aantal grote namen hun deuren hebben moeten sluiten. Is dit een tijdelijke dip, zoals Chris Higgins van Urban Ag News op 12 december vorig jaar schreef? We vragen het aan Anne-Claire van Altvorst van InnovationQuarter, Judith van Heck van Indoor Farming Nederland en Eric Egberts van Growy.
Volgens Anne-Claire van Altvorst van InnovationQuarter, Indoor Farming Nederland speelt het probleem vooral in Europa, en minder in Amerika. “De reden waarom het in het buitenland vaak niet goed ging, was het gebrek aan plantkennis. De reden waarom het in Nederland niet goed ging was de enorme concurrentie van de efficiënte productie die we hier al hebben. Maar de wereldbevolking blijft groeien, en overheden willen minder afhankelijk worden van lange aanvoerketens. Die trend is er nog steeds.”
De hoge verwachtingen omtrent vertical farming die in de beginjaren werden gewekt, met name rond kunstmatige intelligentie (AI) en robotica, zijn nog niet helemaal uitgekomen. Van Altvorst: “Ik denk dat die ontwikkelingen door zullen gaan, ook in kassen. Ik denk ook dat we steeds vaker combinaties zullen zien van kassen en daglichtloos telen, omdat de omstandigheden altijd gelijk zijn. Denk ook aan de opkweek van jonge planten in klimaatcellen. Dat zie ik op termijn hier zeker meer komen.”
Businesscase
Volgens Judith van Heck, community builder van Indoor Farming Nederland, een initiatief van Greenport West-Holland, klopt het dat de businesscase van vertical farming onder druk staat en ‘dat de hype, die indoor telen misschien wel was’, stabiliseert en investeerders veel kritischer zijn geworden. “De energieprijzen doen zeker geen goed, maar het energievraagstuk was er ook al voor de energiecrisis. Dit zal hopelijk alleen oplossingen daarvoor versnellen. Het kan ook innovaties aanjagen. Waar we voor op moeten passen is dat we deze relatief nieuwe technologie en jonge sector nu al afschrijven. Ik zie het echt wel in combinatie met hightech teelt in kassen van de grond komen en zo een bijdrage leveren aan een duurzaam voedselsysteem, ook internationaal. Maar dan moet het energieverbruik wel verbeteren, zodat de businesscase aantrekkelijker wordt. En die is weer heel erg afhankelijk van de plek waar je zit, wat je teelt en hoe de afzetmarkt is.”
Daglichtloos telen moeilijker dan voorzien
Van Heck denkt dat daglichtloos telen misschien moeilijker is dan was voorzien. “We zitten nog met een onvolwassen markt en technologie, wat eigenlijk ook geldt voor de genetica. Dat heeft gewoon wat meer tijd nodig om deze sector tot volwassenheid te brengen. Maar als je het aan de mensen vraagt waarmee we werken dan zien zij – zeker voor de langere termijn – perspectieven voor indoor telen. Als je ziet hoe water een kritische factor gaat worden, dan is het heel interessant. In Nederland is grondgebruik ook belangrijk. Maar die is met onze hightech kassen al heel hoog. Nederland is dan ook een van de moeilijkste landen om vertical farms rendabel te krijgen.”
Gartner-curve
Eric Egberts, commercieel directeur van Growy, denkt daar toch anders over. Hij wil dit jaar in het CTPark Amsterdam City een vertical farm bouwen voor de teelt van sla en microgroenten, die moet kunnen concurreren met product uit Nederlandse kassen. “Wij gaan dit jaar een tweede generatie vertical farm bouwen in een distributiecentrum, dat met 16.000 zonnepanelen en tien windmolens zijn eigen energie opwekt. We hangen daarin watergekoelde LED-verlichting, waardoor de koelkosten omlaaggaan. We kunnen ter plaatse ook een biovergister neerzetten en een WKO toepassen. Dat betekent dat onze energiemix veel gunstiger is dan de eerste generatie vertical farms.”
De bedrijven die het nu zwaar hebben zitten met hoge energielasten. Ook de gestegen rente en verwachtingen ten aanzien van een recessie als gevolg van de hoge inflatie spelen mee. Egberts: “Waar we met zijn allen doorheen moeten is de zogenaamde Gartner-curve. Eerst krijg je bij een nieuwe technologie een hype, dan stappen allerlei mensen in, maar wij gaan het anders spelen. Met onze technologie zal de kostprijs veel lager liggen, met respect voor de geschiedenis van telen. Dat is wat wij doen. Het product moet smaakvol zijn, heel betaalbaar zijn, en schaalbaar zijn in kostprijs en duurzaamheid. Dan kun je overleven.”
Autonoom draaiende vertical farms
Volgens Egberts zal de keten in dit model verdwijnen, omdat de retail-afnemers partners worden van Growy. Vertical farming next level dus? “Ja, inclusief autonoom telen en AI. We gaan in 2023/24 de eerste echte, volledig autonoom draaiende vertical farms zien. Robots draaien er bij ons al volop, maar dat gaat nog niet voor elk gewas op. De plukrobot voor aardbeien bijvoorbeeld is nog te langzaam, de verticale teelt daarvan is nog te duur. Maar de teeltmanager kunnen we over twee of drie jaar vervangen door plantmodellen en AI. Die krijgt wel een andere rol.”
Egberts denkt dat indoor telen zich verder zal blijven ontwikkelen, wat zal resulteren in een lagere kostprijs en een hogere automatiseringsgraad. Dat trekt ook andere investeerders aan. “De grote jongens zijn er allemaal uitgestapt. De partijen die nu instappen snappen heel goed hoe deze industrie werkt en wat je ermee kunt doen. Dan hou je de echte investeerders over, die voor de langere termijn gaan. Nederland blijft een hele competitieve markt. We zien daarom hier nog geen mogelijkheden voor aardbeien of opgaande vruchtgroenten, maar wel voor sla en kruiden.”
Tekst: Mario Bentvelsen
