Phalaenopsiskwekerij Maarel Orchids in Maasdijk werkt sinds begin dit jaar met sensoren die fotosynthese-efficiency en dreigende plantstress meten. Teeltmanager Johan Langelaan: “We zien nu realtime wanneer een plant meer of minder licht nodig heeft voor de fotosynthese en we kunnen belichting en schermdoek daar direct op aansturen. Zonder angst voor de mogelijke schade van te veel of te weinig licht. Je haalt zo meer uit het gewas en gaat gedurfder telen.”
Maarel Orchids maakt al jaren gebruik van traditionele fotosynthese-metingen. Dat levert belangrijke inzichten op, maar Johan Langelaan vond het nog te riskant om er automatische sturingen aan te koppelen. “De sensoren die we al hadden, doen puntmetingen. Enkel op de plek waar je het clipje op het blad bevestigt. Dat levert heel bruikbare data op, maar je gaat niet op één puntmeting een hele afdeling aansturen. De CF2GO-sensor van Phenovation bevestig je aan een kaspoot en geeft voor een veel groter oppervlak hele nauwkeurige metingen. Vorig najaar testten we de nieuwe sensor al uit. Dat beviel zo goed, dat we er nu twee in gebruik hebben, voor een afdeling van bijna twee hectare. Het is de afdeling waar de meeste planten staan, in de fase na het eerste wijder zetten en voordat we dat opnieuw doen.” Het bedrijf blijft ook de bestaande clipsensoren gebruiken.
Realtime fotosynthese-activiteit meten
De nieuwe sensor zendt blauw licht uit, dat geabsorbeerd wordt door de plant. De plant straalt vervolgens zelf weer wat lichtenergie terug (chlorophylfluorescentie). De hoeveelheid fluorescentie zegt iets over hoe efficiënt de fotosynthese verloopt. Data over de fotosynthese-activiteit op meerdere plekken, geeft goede aanknopingspunten om de lichtstrategie te bepalen. “Realtime,” benadrukt Langelaan. “Want elke dag is anders en zelfs in de loop van de dag kan een strakblauwe lucht tijdelijk veranderen in een wolkendek. Met instellingen vooraf op basis van ervaringen of eerdere metingen, merkten we dat we er vaak naast zaten. Dan kreeg de plant weer te veel licht, dan weer te weinig. Je speelde ook vaak op safe, bijvoorbeeld om te voorkomen dat het blad vergeelt. Met deze sensoren meten we realtime en kun je autonoom bijsturen op schermen of belichten, afhankelijk van hoe de plant zich voelt op dat moment.”
CAM-plant
Phalaenopsis is een CAM-plant: de plant neemt niet overdag maar ’s nachts CO₂ op, en heeft dus een afwijkend patroon van fotosynthese. ’s Nachts staan de huidmondjes open, haalt de plant adem en houdt het blad CO₂ vast. Zodra het licht wordt, gaan de huidmondjes dicht. Langelaan: “De CF2GO-sensor kan juist bij CAM-planten een belangrijke bijdrage leveren, omdat het tekort aan CO₂ overdag realtime opgepikt kan worden door de sensor. Zelfs een uur sneller dan andere sensoren die soortgelijke parameters meten.”
Meer en minder licht
Langelaan heeft al veel geleerd over de behoeften van de CAM-plant sinds hij de sensoren gebruikt. “We hebben gezien dat de planten tussen het derde en zevende uur na start daglicht – dus zonsopgang in de zomer en start belichting in de winter – best wat meer licht kunnen gebruiken. Vanaf het zevende uur en vooral na het tiende uur zien we juist betere resultaten met minder belichting. Bij meer licht kreeg de plant stress, bij minder licht was er meer fotosynthese-activiteit.” Een uur voordat de plant in de stress gaat raken, krijgt de teler daar al een voormelding van. “Zo kun je dus al ingrijpen voordat stress optreedt.”
Bovengrens ligt vast
Voor Maarel Orchids is het voorkomen van plantstress – en dus optimale gewasontwikkeling – het voornaamste doel van deze nieuwe oplossing. Als bonus kreeg het er ook nog eens een energiebesparing bij. “Want je geeft het gewas precies de hoeveelheid licht die het nodig heeft. Nooit te veel, nooit te weinig. Te allen tijde blijven we zelf de bovengrens instellen van de maximale hoeveelheid licht die het gewas krijgt. De metingen uit de sensoren mogen de lichtintensiteit alleen verlagen, de bovengrens ligt vast.” Het bedrijf is volop bezig om de metingen te koppelen aan de klimaatcomputer en de licht- en schermsturingen te automatiseren. Nu gebeurt dat nog grotendeels handmatig.
Opbrengst verhogen
Een belangrijk voordeel van deze fotosynthese-sensor vindt Langelaan dat hij er geen interpretatie op los hoeft te laten. “Je krijgt harde feiten en meetwaarden uit het systeem en ziet meteen wat dat betekent. De data worden verzameld in MyLedgnd, zodat je ze eenvoudig kunt analyseren en visualiseren. Samen met andere gegevens over het kasklimaat.” Om de gewasontwikkeling nog verder te optimaliseren en de productie te verhogen, wil het bedrijf later ook in andere afdelingen gaan werken met de nieuwe sensoren. “Pas dan kunnen we tijdens de hele teeltduur sturen op behoefte en de opbrengst verhogen.”
Tekst: Astrid Zoumpoulis
