Door de sterk gestegen energiekosten zullen er deze winter wellicht minder Vlaamse tomaten in de supermarkten liggen dan in voorgaande jaren. “Veel telers geven aan later te planten of minder te zullen belichten en stellen hun teeltschema anders op voor komende winter”, vertelt Maarten Verhaegen, divisiehoofd groenten bij groenten- en fruitveiling BelOrta.
Enkele weken geleden liet Marja Verdonck, van tomatenbedrijf Den Boschkant in Vremde weten dat het bedrijf met 9 ha kassen komende winter een teeltjaar voorziet als in andere jaren. Doordat deze onderneming ook dit jaar nog 40% van het gas heeft vastgelegd, kan de stijging van de energiekosten enigszins beperkt worden.
Met deze strategie behoort Verdonck tot de uitzonderingen binnen de groenten- en fruitveiling uit Sint-Katelijne-Waver. “Misschien dat er nog enkele andere telers op oude voet doortelen, maar anderen zullen hun teeltschema anders opstellen voor komende winter”, vertelt Maarten Verhaegen. Reden hiervan zijn de gasprijzen die verveelvoudigd zijn. “En het ziet er niet naar uit dat dit de komende periode verbetert”, vervolgt Verhaegen die aangeeft dat telers het moment van beslissen nog steeds uitstellen, maar wellicht tegen beter weten in. Rond deze tijd van het jaar moeten de planten besteld worden die in het najaar worden opgeplant.
Lager aanbod in wintermaanden
Verschillende telers zullen kiezen voor een latere plantdatum. Verhaegen geeft aan dat het gros van de 85 aangesloten tomatentelers er dit jaar voor kiest om later te planten en minder te belichten, of een combinatie van beide. “Dat heeft tot gevolg dat er tussen week 50 en week 8 minder aanbod zal zijn dan in voorgaande jaren.” Als ezelsbruggetje voor de verminderde productie gebruikt hij: “Tien procent minder belichten is 25 procent minder productie.”
Alhoewel er met meer contracten ook Belgische product is vastgelegd, zullen Belgische supermarktketens volgens hem deze winter meer Zuid-Europese tomaten kopen. “Dat is een trendbreuk met voorgaande jaren toen jaarrond lokaal geteelde tomaten werden aangeboden. Maar onder de huidige omstandigheden met de hoge energiekosten is het onmogelijk voor Vlaamse telers om concurrerend te zijn en uit de kosten te komen. We hopen wel dat de consument onze tomaten terug in het schap zal vinden, zodra de situatie weer wat verbeterd is.”
Goede prijsvorming in 2022
Ook dit jaar was er in de wintermaanden aanzienlijk minder aanbod van tomaten en was er bovendien de vrees dat de prijsvorming in het voorjaar slecht zou zijn. Niets was minder waar. “Er zijn prijzen betaald die we zelden hebben gezien, gemiddeld tot 25 procent hoger dan in voorgaande jaren”, vertelt Verhaegen die benadrukt dat hiermee de kostenstijgingen bij veel bedrijven echter niet volledig gecompenseerd werden. De goede markt verklaart hij door het verminderde aanbod uit Spanje waar een koud voorjaar roet in het eten gooide, terwijl de hitte daar nu parten speelt. “Ook het tomatenvirus zorgt voor lage producties.”
Behalve later opzetten en minder belichten, ziet Verhagen ook dat specialty-telers overstappen naar grovere trostomaten. “Deze zijn minder energie-intensief en ook minder arbeidsintensief.” Dat laatste speelt naast de energiecrisis sterk op dit moment. “Het is moeilijk om personeel te vinden voor de oogst”, geeft hij aan.
Geen overstap naar andere gewassen
In tegenstelling tot Nederland, waar bijvoorbeeld een teler van specialties overstapte naar de aardbeienteelt, nopen de hoge energieprijzen in Vlaanderen nog niet tot grootschalige teeltwisselingen. Bij een eventuele overstap naar zachtfruit nemen telers volgens Verhaegen ook het krappe aanbod op de arbeidsmarkt mee. “De oogst van zachtfruit is arbeidsintensiever dan de tomatenteelt en daar is het al een probleem.”
Tekst: Jerom Rozendaal
