Aardbeien bevatten veel anti-oxidanten die gezond zijn voor de mens. Deze stoffen kunnen bescherming bieden tegen uiteenlopende ziekten. Het zou dan mooi zijn als de teler het gehalte in de vruchten kan sturen. Canadese onderzoekers hebben een hele berg bestaande onderzoeksresultaten geanalyseerd op zoek naar het juiste sturingsrecept.
Planten beschermen zichzelf met zogenaamde secundaire metabolieten tegen uiteenlopende bedreigingen, zoals schade door UV, stress en ziekten en plagen. Een flink aantal van die stoffen zijn ook positief voor de voedingswaarde van groenten en fruit. Met name anti-oxidanten staan de laatste tijd erg in de belangstelling. Hun populariteit is een belangrijke oorzaak van de gestegen afzet van zachtfruit.
Net als de kilogramproductie is het gehalte gezonde stoffen sterk afhankelijk van de groeifactoren rond de plant. In principe is de kleur van het licht dat op de planten en vruchten valt, tegenwoordig veel beter te sturen dan vroeger door de opkomst van LED’s. En omdat bekend is dat de productie van secundaire metabolieten kleurafhankelijk is, zou je die wellicht kunnen verbeteren.
Wirwar aan gegevens
Op zoek naar de mogelijkheden doken onderzoekers van McGill University in de literatuur met als doel een overzicht samen te stellen. Zoiets is nooit simpel. De onderzoeken hebben allemaal een andere opzet en zijn vaak lastig te vergelijken. Er moet dus eerst weging plaatsvinden: welke resultaten neem je heel serieus en welke minder? Wat doe je met tegensprekende resultaten? Hoeveel resultaten moeten in dezelfde richting wijzen voordat je een echte serieuze aanwijzing hebt?
Deze slagen om de arm zijn niet voor niets. De onderzoekers kwamen een wirwar aan gegevens tegen en hun conclusies zijn voorzichtig. De rode draad is wel: het kan. Je kunt met lichtkleur het gehalte aan gezonde stoffen bevorderen. Het ging daarbij vooral om zogenaamde fenolen. Dat is een verzamelnaam voor veel stoffen, waaronder flavonoïden, anthocyanen, flavonolen en flavanalen.
Verschillende van deze stoffen remmen ontstekingen, voorkomen hart- en vaatziekten en gaan schade aan cellen en DNA door vrije radicalen tegen.
UV veelbelovend
Het sterkste resultaat vonden de onderzoekers bij de toepassing van UV. Een combinatie van UV-A en UV-C stimuleerde de flavonoïde-productie. UV-C beïnvloedt ook de smaak. Veelbelovend zijn ook behandelingen met UV-C ná de oogst. De onderzoekers verwachten dat zo’n behandeling in de toekomst zal oprukken. Slechts een paar minuten voldoet om een hoger gehalte secundaire metabolieten te realiseren.
Het is bekend dat blauw licht bij veel kasgroenten flavonoïden stimuleert. Maar het beeld bij aardbei is erg onduidelijk. De ene keer lukte het wel, de andere keer niet. De onderzoekers vermoeden dat een breed spectrum in het blauw beter werkt dan een piek in één enkele golflengte. Dat wijst erop dat een samenspel van verschillende lichtgevoelige pigmenten nodig is voordat de plant meer flavonoïden produceert.
Om van aardbei nog meer een ‘super food’ te maken dan het nu al is, bevelen de onderzoekers aan om specifiek onderzoek te verrichten op een paar terreinen:
- behandeling met UV-A tijdens de teelt;
- behandeling met UV-C, zowel tijdens de teelt als na de oogst;
- de invloed van verschillende verhoudingen rood:blauw bij LED-belichting op de gezonde stoffen;
- de ideale spectrumverdeling bij toepassing van wit licht;
- de snelheid waarmee de gevormde flavonoïden weer afbreken na de oogst, om het nut van lichtbehandeling te kunnen afwegen.
Tekst: Tijs Kierkels
